ედუარდ I (ინგლისი)
| ედუარდ I Edward I | ||
 ედუარდ I-შ გჷმოხანტუა უესტმინსტერიშ სააბატოს | ||
| ინგლისიშ მაფა | ||
|---|---|---|
| პოსტის გერინაშ ბორჯი | ||
| 20 გერგობათუთა, 1272 – 7 კვირკვე, 1307 | ||
| წიმოხონი | ჰენრი III | |
| მონძე | ედუარდ II | |
| დუნაბადი | 17/18 მანგი, 1239 უესტმინსტერიშ დოხორე, ლონდონი, ინგლისი | |
| ნაღურა | 7 კვირკვე, 1307 (68 წანერი) ბრაფ-ბაი-სენდსი, კამბერლენდი, ინგლისი | |
| ნთხორუ აბანი | უესტმინსტერიშ სააბატო, ლონდონი, ინგლისი | |
| მუმა | ჰენრი III | |
| ნანა | ელეონორა პროვანსარი | |
| ალმასქუ | 1. ელეონორა კასტილიარი 2. მარგარიტა ფრანგი | |
| სქუალეფი | ჰენრი ინგლისარი ელეონორა, ბარიშ გრაფინია ჯოანა, ჰერტფორდიშ გრაფინია ალფონსო, ჩესტერიშ გრაფი მარგარიტა, ბრაბანტიშ ჰერცოგინია მარია ვუდსტოკარი ელისაბედი, ჰოლანდიაშ გრაფინია ედუარდ II, ინგლისიშ მაფა ტომასი, ნორფოლკიშ გრაფი ედმუნდი, კენტიშ გრაფი | |
ედუარდ I (ინგლ. Edward I,დ. 17/18 მანგი, 1239 — ღ. 7 კვირკვე, 1307) — ინგლისიშ მაფა 1272-1307 წანეფს, თაშნეშე ირლანდიაშ ლორდი დო აკვიტანიაშ ჰერცოგი, პლანტაგენეტეფიშ დინასტიაშ წჷმმარინაფალი. შინელი რდჷ მეტჯოხოეფით: "ედუარდ გირძებორკამი" (ინგლ. Edward Longshanks) დო "შოტლანდიარეფიშ ურო" (ინგლ. Hammer of the Scots). რდჷ ჰენრი III-შ უნჩაში ქომოლსქუა. ბაღანობაშე მონაწილენდჷ მუამუშიშ პოლიტიკური საქვარეფს. დუდშე ალურდჷ ბარონეფიშ რეფორმისტული ჸარაფის დო ხუჯი დუკინჷ ოქსფორდიშ პარლამენტის. მარა უკულ კინ მუამუშის ქალუდირთჷ დო მაჟირა ბარონეფიშ ლჷმაშ მიმალობას მუამუშიშ ჸურე რდჷ. 1264 წანაშ 14 მესის, ლუისიშ ბურჯაფის ბარონეფქ, სიმონ დე მონფორიშ ხემანჯღვერობათ კონწარო დამარცხეს მაფა ჰენრი III დო ედუარდი დო ჟირხოლო ტყვეთ ხეშა ქაშეჸოთეს. ედუარდიქ ბარონეფს ენტუ, აკოშაყარუ მუში მოხუჯე აკოანჯარაფილი ნძალეფი დო 1265 წანაშ 4 მარაშინათუთას, ივშემიშ ლჷმას დამარცხჷ სიმონ დე მონფორი. არჸებულეფიშ მარცხიშ უკულ, 1270 წანას ედუარდიქ ქაკათჷ მაჩხორა ჯვაროსნული ლესქერობას. ლესქერობაშ მიმალობას, 1272 წანას დოღურჷ ედუარდიშ მუმაქ ჰენრი III-ქ დო ედუარდის ინგლისიშა აჸუ დართალქ. თიქ ინგლისიშა ქუმაჭარინუ 1274 წანას. თე წანაშ 19 მარაშინათუთას ედუარდი ოფიციალურო აკურთხეს ინგლისიშ მაფათ, უესტმინსტერიშ სააბატოს.
მართუალაშ დაჭყაფური წანეფს ედუარდიქ ომაფე ადმინისტრაციაშ დო სამართალიშ საქვარეფი მაგვარჷ. რეფორმეფიშ შედეგო დერეგულირჷ ზისხირიშ სამართალიშ დო დორხველობაშ კანონეფქ. ედუარდიშ მართუალა იხასიათებუდჷ უმოსო ოურდუმე საქვარეფით. 1276-77 დო 1282-83 წანეფს მაფაქ მოჯალაგუ უელსიშ არყებეფი დო ეფექტურო ქიდიჸუნუ უელსი. უკულ ედუარდიქ უელსის ეიოგჷ ჯიხაზურგეფი დო ნოღეფი, სოდეთ ინგლისარეფი ქუდახორუ. 1290 წანას დოღურჷ შოტლანდიაშ ომაფე ხვისტაშ მონძექ. ჸათე ფაქტი ედუარდიქ ქირგებუ დო შოტლანდიაშა გემშეჭკირჷ დო დუდი შოტლანდიაშ სიუზერენო გეგმაცხადჷ. ჸათაშ ქიდიჭყჷ მაართა ლჷმაქ შოტლანდიაშ ზოხორინელობაშო, ნამუქჷთ 1328 წანაშახ გეგინძორჷ. ართბორჯულო, ედუარდი ოლიმუდჷ საფრანგეთის ხოლო, ნამუთ შოტლანდიაშ ალმარენჯი რდჷ. საფრანგეთიწკჷმა ლჷმეფიშ ბაძაძი რდჷ გასკონიშ ოჰერცოგე, ნამუშ მიდაღალა მუნდომუ საფრანგეთიშ მაფაქ ფილიპ IV-ქ ედუარდის.
თეხანური ისტორიკოსეფი შხვადოშხვანერო აფასენა ედუარდიშ მართუალას. მარკვიალეფიშ ართი კატეგორიაშ აზრით, კაბეტი შანულობა უღუდჷ ედუარდიშ რეფორმეფს, ნამუეფით ორხველუდჷ სამართალს, ომაფე ადმინისტრაციას, კანონდვალას. ედუარდიშ ხეშუულებაშ ბორჯის გენძალიერჷ პარლამენტიქ, მუჭოთ სადღამუშო ინსტიტუტიქ. შხვა ისტორიკოსეფი აკრიტიკენა ედუარდის ჸეთი კონწარი, უბადო პოლიტიკაშ გეშა, ნამუსჷთ თინა აწარმენდჷ უელსიშ, შოტლანდიაშ დო ირლანდიაშ მეხჷ. თაშნეშე, ედუარდი ძალამს გლახათ ოქცუდჷ ურიეფს. ანტისისტემური პოლტიკაშ შედეგო, 1290 წანას ედუარდიქ ომაფე ედიქტი გეგშაშქჷ დო ურიეფი ინგლისიშე გეგნორაჸუ.