ფრიმენ დაისონი

ფრიმენ დაისონი
	ფრიმენ დაისონი
	ინგლ. Freeman Dyson
	; ფრიმენ დაისონი 2005 წანას
დაბადებაშ თარიღი:	15 ქირსეთუთა, 1923
დაბადებაშ აბანი:	კროუტორნი, ბერკშირი, ინგლისი
ღურაშ თარიღი:	ფურთუთა 28, 2020 (96 წანერი)
ღურაშ აბანი:	პრინსტონი, ნიუ-ჯერსი, ააშ
მენოღალობა:	გოართოიანაფილი ომაფე; ააშ
ომენცარე სფერო:	ფიზიკა, მათემატიკა
სამუშაშ აბანი :	ომაფე ოურდუმე-ოჰეერე ნძალეფი; პერსპექტიული რკვიებეფიშ ინსტიტუტი; ბირმინგემიშ უნივერსიტი; კორნელიშ უნივერსიტეტი
ალმა-მატერი:	კემბრიჯიშ უნივერსიტეტი; კორნელიშ უნივერსიტეტი
ომენცარე ხემანჯღვერი:	ჰანს ბეთე
ჯილდოეფი დო პრემიეფი:	ომაფე ჯარალუაშ მაკათური (1952); დენი ჰაინემანიშ პრემია (1965); ლორენციშ მენდალი (1966); ჰიუზიშ მენდალი (1968); მაქს პლანკიშ მენდალი (1969); რობერტ ოპენჰაიმერიშ მემორიალური პრემია (1970); ჰარვიშ პრემია (1977); ვოლფიშ პრემია (ფიზიკა, 1981); ენდრიუ გემანტიშ პრემია (1988); მატეუჩიშ მენდალი (1989); ერსტედიშ მენდალი (1991); ენრიკო ფერმიშ პრემია (1993); ტემპლტონიშ პრემია (2000); პომერანჩუკიშ პრემია (2003); ანრი პუანკარეშ პრემია (2012)

ფრიმენ ჯონ დაისონი (ინგლ. Freeman John Dyson; დ. 15 ქირსეთუთა, 1923, კროუტორნი, ბერკშირი, ინგლისი — ღ. 28 ფურთუთა, 2020, პრინსტონი, ნიუ-ჯერსი, ააშ) — ამერიკალი ფიზიკოსი დო მათემატიკოსი, ნამუთ უმოსო მოღალენდჷ კვანტური ვეშ თეორიაშ, ასტროფიზიკაშ, კვანტური მექანიკაშ მათემატიკური ფორმულაციაშ, კონდენსირებული მატერიაშ ფიზიკაშ, ბირთვული ფიზიკაშ დო ბირთვული ინჟინერიაშ დარგეფს.

ფრიმენ დაისონიქ დებადჷ გიშარჩქინელი ინგლისარი კომპოზიტორიშ დო მუსიკოსიშ ჯორჯ დაისონიშ ფანიას. ფრიმენ დაისონიქ ორდოიანი წანეფიშე დეინტერესჷ მათემატიკათ დო ფიზიკათ. გურაფულენდჷ უინჩესტერიშ კოლეჯის. უკულ გურაფა გაგინძორჷ კემბრიჯიშ ტრინიტი-კოლეჯის. 19 წანერი რდუნ თეში დაისონიქ ქაკათჷ ბრიტანეთიშ ომაფე ოჰეერე ნძალეფიშ ოპერატიული რკვიებეფიშ სექციას. მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმაშ თებაშ უკულ კინ ტრინიტი-კოლეჯიშა დირთჷ. 1947 წანას დაისონიქ, ჯეფრი ინგრამ ტეილორიშ ინიციატივათ დო რეკომენდაციათ, ამერიკაშა მიდართჷ დო გემშართჷ კორნელიშ უნივერსიტეტიშა, სოდეთ გურაფულენდჷ ჰანს ბეთეშ ხემანჯღვერობათ. ამერიკას რინაშ ბორჯის დაისონიქ გეჩინებაფუ რიჩარდ ფეინმანი, რობერტ ოპენჰაიმერი დო შხვა გიშარჩქინელი ამერიკალი ფიზიკოსეფი. გურაფაშ თებაშ უკული დაისონი მუშენდჷ პერსპექტიული რკვიებეფიშ ინსტიტუტის, ბირმინგემიშ უნივერსიტის დო კორნელიშ უნივერსიტეტის. 1957 წანას მიპალუ ააშ-იშ მენოღალობა. 1957-1961 წანეფს ოკათუდჷ ორიონიშ პროექტის. 1958 წანას დაისონი ედვარდ ტელერიწკჷმა ართო ოკათუდჷ ტრიგაშ პროგრამას ხოლო. 1970-იან წანეფს დაისონი მუშენდჷ ენერგეტიკაშ ანალიზიშ ინსტიტუტის დო ირკვიენდჷ კლიმატოლოგიაშ საკითხეფს. 2000-იან წანეფს დაისონი რდჷ კოსმოსური რკვიებეფიშ ინსტიტუტიშ დირექტორი.

ფრიმენ დაისონიშ ჯოხონობაშ რე: დაისონიშ ტრანსფორმაცია, ნამუთ ფუნდამენტალური ტექნიკა რე ადიტივური რიცხუეფიშ თეორიას, დაისონიშ ჯა - გენურინჟინერული ჩანარი, ნამუქჷთ დაისონიშ კონცეფციათ შილებედჷ კომეტეფიშ დინახალე ირდუკონჷ, თაშნეშე დაისონიშ სცენარი, დაისონიშ სერიეფი, დაისონიშ სფერო დო შხვა.

ფრიმენ დაისონი კლიმატიშ გლობალური თირუაშ პრობლემეფს შხვანერო უჯინედჷ. თიში აზრით ოტიბურიშ აირეფქ შილებედჷ სარგებლიანქ ხოლო იუკონ. მაგალთო ნოშქერჟირჟანგბადის (CO2) პოზიტიური გოლინა შილებე უღუდუკონ ოფუტეშ მეურნობაშ პროდუქტიულობაშო.

ფრიმენ დაისონი რდჷ ლონდონიშ ომაფე ჯარალუაშ მაკათური დო შხვადოშხვა პრემიეფიშ დო ჯილდოეფიშ ლაურეატი. რე მენცარული პუბლიკაციეფიშ, სტატიეფიშ დო წინგეფიშ ავტორი.

რესურსეფი ინტერნეტის

Wikiquote

ვიკიციტატეფს რე სტატია:

ფრიმენ დაისონი