ერნესტ ჰემინგუეი

ერნესტ ჰემინგუეი
დაბადებაშ თარიღი:	21, 07, 1899
დაბადებაშ აბანი:	ოუქ პარკი, ილინოისი, ააშ
ღურაშ თარიღი:	2, 07, 1961
ღურაშ აბანი:	ქეთჩამი, აიდაჰო, ააშ
ერუანობა:	ამერიკალი
საქვარუა:	ჭარუ
პერიოდი :	1917-1961
Magnum opus:	„ბადიდი დო ზუღა“
ჟანრი:	თხობელუეფი, რომანეფი

ჰემინგუეიშ ჸუდე კი ვესტის, ფლორიდა, სოდეთ პაულინწკჷმა ართო ოხორანდჷნ. თაქ ჭარჷ თიქ მუში ნახანდი "ღვენა დო ვარ უღვენობა".

ერნესტ მილერ ჰემინგუეი (ინგლ. Ernest Miller Hemingway; დ. 21 კვირკვე, 1899 - ღ. 2 კვირკვე, 1961), ამერიკალი ჭარუ, რომანისტი დო ჟურნალისტი. თიში გჷშაგორილი ჭარუაშ სტილი იხასიათებუ კონწარი მინიმალიზმით დო თიქ დიდი გოლინა იღვენუ მაეჩა ოშწანურაშ ლიტერატურაშ გოვითარაფაშა. ჰემინგუეიშ პროტაგონისტეფი, მუჭოთ წესინ, სტოიციზმით გჷშმეგორუნა, დო მერჩქინელი რე, ნამუდა თინეფი დუდო ავტორიშ დორხველი ხასიათიშ გჷმნახანტა ოკო რდასჷნ - თიში გერგეზეფი რე ქომოლკათა, ნამუეფქჷთ "გენჭირას ოსქვებურო ოკო გურზანი". თიშ ნახანდეფიშ უმენტაშობა თეჟამო ამერიკული ლიტერატურაშ კლასიკათ მირჩქინუაფუ.

1916 წანას თიქ სასკოლო ჟურნალც ბეშტუ ობაღანე თხობელუა "მანიტუშ სასამართო", სოდეთ ეჭარილი რდჷ ოორუეშ ეგზოტიკა დო ინდიარეფიშ ფოლკლორი. გეჸვენჯი ნომერს თიქ ბეშტუ თხობელუა "ირფელი კანიშ ფერსი რე", სოდეთ თიქ ეჭარჷ ლიკვით რკინებაშ უწუნდურ განეფი. 1916 წანაშ ზარხულც სკოლაშ თებაშ უკული თიქ გჷნოჭყვადჷ, მასქერეფშე ზოხორინელო ოორუე მიჩიგანშა ულა ოშარალუშა, მუში მაჸალეეფწკჷმა ართო.

ჰემინგუეი ნორთი რდჷ 1920-იანი წანეფიშ პარიზიშ ურცხოარ ჭარუეფიშ პლეადაშ "დინაფილი მოითჷრი", ტერმინი, ნამუთ მაართათ გჷმირინუ დო პოპულარულო გჷნაშქვჷ გერტრუდ შტაინქ. თის მონკა სოციალურ რინა უღუდჷ, ოთხშა იჩილჷ, ოდო რინაშ განწხანს მიარე ოჸოროფული მაჸალუა უღუდჷ.

ჰემინგუეის ეჭოფილი აფუ პულიცერიშ პრემია (1953) დო ნობელიშ პრემია ლიტერატურას (1954) ნახანდიშე "ბადიდი დო ზუღა". 1961 წანას, 61 წანაშ ხანს თიქ შურდგჷმა დუდიშჸვილუათ გასურჷ.

ბიოგრაფია

ორდოშიანი წანეფი

ჰემინგუეიშ ფანიაშ ფოტო, 1905 წ. კვარჩხანშე: მარსელინა, სანი, კლარენსი, გრეისი, ურსულა დო ერნესტი

ერნესტ მილერ ჰემინგუეიქ დებადჷ 1899 წანაშ 21 კვირკვეს, ჩიკაგოშ ართ–ართი გალენ საგანოს ოკ–პარკის, ილინოისიშ შტატის მუამუში - კლარენს ედმონდს ჰემინგუეი - რდჷ ფსიქიატრი, ოდო დიამუში - გრეის ჰოლ–ჰემინგუეი - მუსიკოსი. ჟირხოლო ორდეს ჯგირაშო განათებულეფი დო დასაბაღას პატიოჩამალი პიჯეფი ოკ–პარკიშ კონსერვატიულ ჯარალუას. მუჟამსჷთ კლარენსიქ დო გრეისიქ ფანიათ აკიშქვესჷნ 1896 წანას, გჷნილეს ოხორინალო გრეისიშ მუმაშ, ერნესტ ჰოლიშ ჸუდეშა, მიდგაშ პატიოჩამალოთ გიოდვეს მუნეფიშ მაართა სქუას ჯოხო. ჰემინგუეი რაგადანდჷ, ნამუდა ვა მოწონდჷ მუში ჯოხო თიშენ, ნამუდა თინა არსხუაფუდჷ ოსკარ უაილდიშ ჩვირჩვალი, ბორო პერსონაჟის დოდგუმილშე "რდჷ ერნესტიშ შანულობა". ფანიაშ შქვითთოლამი ჸუდეშა, პატიოჩამუ სამეძობოს, მიშმეშჷ გრეისიშ მუსიკალური სტუდია დო კლარენსიშ მედიცინური ოფისი.

ჰემინგუეი გილეშჷ ოკ–პარკ დო რივერ–ფორესტიშ სკოლაშა 1913 წანაშე 1917 წანაშახ, სოდეთ ვარჯიშენდჷ შხვადოშხვა სპორტის: ბოქსი, თხიამეფი, კუჩხბურთი, წყარბურთი. უღუდჷ ჯგირი შანეფი ინგლისურც. ერნესტი დო მუში და, მარსელინა, ჟირი წანაშ განწხანს მითმიოგანდეს სკოლაშ ორკესტრის უკულაში ხანერ რდჷნ თეშ გურაფულენდჷ ჟურნალისტიკას, ოგურუანდჷ ფენი ბიგსი. კლასიშ საუჯგუშო ჭარუეფს მეშქაშალა უღუდეს გეგმუბჟინუაფუდესკონ დორხველი ნახანდი სკოლაშ გაზეთის The Trapeze. ერნესტის დო მარსელინას აფუდეს გჷმობჟინაფილი მუნეფიშ სტატიეფი თე გაზეთის; ჰემინგუეიშ მაართა სტატია, გჷმობჟინაფილი 1916 წანაშ ღურთუთას, ოწაწჷდჷ ჩიკაგოშ სიმფონიური ორკესტრიშ აბანობურ რსულებას. თიქ გაგჷნძორჷ თიაშ მიშაღალა თე საქვარშა დო ქჷდიჭყჷ მუჭოთ Trapeze–ს, თაშნეშე Tabula–შ (სკოლაშ გაზეთიშ დო ირწანური წინგი) რედაქტირაფა. მარკ ტვენიშ, სტივენ კრეინიშ, თეოდორ დრაიზერიშ დო სინკლერ ლიუისიშ მანგურო, ჰემინგუეით გოხოლუდეს ჟურნალისტი სოიშახ მეუდირთუდჷ ნოველფიშ ჭარუასჷნ. სკოლაშ თებაშ უკული, თიქ დიჭყჷ რეპორტიორო მუშობა The Kansas City Star–ს თიშ უმკუჯინუო, ნამუდა თინა ხვალე ამშვი თუთას მუშენდჷ თე გაზეთისჷნ, თინა უკულნეშისჷთ ირინუანდჷ Star–იშ ჭარუაშ სტანდარტის: "გჷმირინე კუნტა ზიტყვასქვილეფი. მაართა პარაგრაფი ოკო ორდას კუნტა. გჷმირინე ენერგიული ინგლისური. რდა პოზიტიური, დო ვართ ნეგატიური."

მაართა მოსოფელიშ ლჷმა

ჰემინგუეი, ნოღა მილანი, 1918

ოგურაფუშ თებაშ უკული ჰემინგუეი ართ ხანს აბანობურ გაზეთის წოროხანდენდჷ, ოდო უკული ევროპაშა მიდეშარჷ. თექ თიწკჷმა მაართა მოსოფელიშ ლჷმა რდჷ გორჩქინელი დო ახალნორდი ჭარუქ გეგნოჭყვადჷ ჩხუპეფც ქოხოლაფუდუკონ. დუდშენოშე უვარეს ლჷმაშა ჯღონუა, რახან ლიკვით რკინებაშ გოკვათილც თოლი სერიოზულო დაღამაკებუდჷ. ბოლოს იშენით ქჷმიხუჯუ ნებაშ ეჭოფუა დო 1918 წანაშ აფუნს ჭითა ჯვრიშ ავტოკოლონას ქენირცხჷ, ნამუთ იტალიაშა მიშარუაფუდჷ. მალასჷნე ქაშქვეს იტალია -ავსტრიაშ ფრონტიშა, დო ჟირი თუთა ხოლო ვა რდჷ მუკულირინ თეშ, დაჩხირიშ ღოზის ქჷმოხვადჷ დო ტომბას დიჭკირჷ. ყუმბარაშ აკნაცჷმეფც გვალო დოუცხირუდჷ, ჟიროშიშე უმოსი ნაჭკირა უღუდჷ. დიდი ტრავმაშ უმკუჯინუო, იშენით ქჷმიხუჯუ ნჭყოლირი იტალიარი ჯარიშკოჩი უშქურანჯი არდგილშა გეგნუჸუნაფუდუკონ. თიწკჷმაშენო მილანშა გეგნიჸუნეს დო ჟიდოჟი მუსხირენი ოპერაცია ქუღოლის. თენა ირფელი დახე აიწორო რე ეჭარილი რომანს "ჯგირო ორდა, ანჯარი!". ჰემინგუეის ოურდუმე ქომოლობაშენ ჟირშა მეჩეს იტალიური ორდენეფი.

ჰოსპიტალს ოსქილიდაფარო რინელს ამერიკალ მედდაქ ქეჸოროფჷ. ვითი წანაშ უკული თე ოჸოროფულ ამბექ, თაშნეშე ოურდუმე გუნამორსილობაქ გიადვჷ ოსხირო თიშ ჩინებულ რომანს ”ჯგირო ორდა, ანჯარი!”

ოჭარუე წჷმოძინა

ოუკ-პარკის ლჷმაშ გერგეზო დორთინელქ თი დუნასქვიშა ქჷმერთჷ, ნამუდა თიშ ოდაბადურ აკანს რინა ობაღინაფალო ფირტვალი რდჷ დო ჩიკაგოური ჟურნალიშ რედაქციას მინწყუ მამუშებელო. წორას თექ გეჩინებაფუ ჭარუ შერვუდ ანდერსონი, ნამუქჷთ დარწუმჷ, ამერიკული ბჟადალუშ ”უშურობას” დათხიებუდუკო დო ევროპაშა მიდაშერელედჷკონ. 1921 წანას, ჰედლი რიჩარდსონიშ ჩილო მოჸონაფაშ უკული, ჰემინგუეიქ ევროპაშა მიდეშარჷ.

მუსხირენი თხობელუაშ გჷმობჟინაფაშ უკული ჯარალუაქ ჰემინგუეიშ თოჸუჯი ქჷმკიჭოფჷ. თიში ორიგინალური ჭარუაშ მანერაქ დო თხობელუაშ სტილქ მაკითხირალშა შოკური ეფექტი მახვამილუ. თეს ქჷგიაძინჷ ჰემინგუეიშ, მუჭოთ ინტერესუანი პიჯიშ მეხჷ გჷმორჩქინელი თოჸუჯიქ. თით უმოსო, ნამუდა მუ ხოლო აქტიურო ოცადუდჷ, ”ქომოლი გერგეზიშ” სახე დუკვირდებუდჷკონი. ჯარალუაშ თოჸუჯიშ ცენტრის მოხვამილაფირქ ბრელი ისოფჷ, ნამუდა დიო აკუქიმინუდუკო, ოდო უკული არძოშ თოლს გუნძალიერებუდუკო ინოჩამა მუში დუდიშენ, მუჭოთ ჯარიშკოჩიშ დო ოურდმე კორესპონდენტიშე, ქომოლი ადამიერშე, მით ირო მინჭუაფუ დუდიშ გინაუალარეფშა, ლიკვით რკინებაშ, ჯინუაშ, ჩხომუაშ დო ხოჯეფიშ ბურსაფიშ მოჸოროფულ ადამიერშენ.

1930-იან წანეფს, მუჭოთ თიში ბიოგრაფეფი რაგადანან, ”მურიცხულ ლახარაქ” ქჷმკიჭოფჷ დო ჭარუაშე უმოსო მუში დუდიშ გჷმორჩქინათ რდჷ დაკებული.

დორხველი რინა

ჰემინგუეიშ დო ჰედლიშ ქორწილი, 1921

ჰემინგუეი ოთხიშა რდჷ ნაჩილუ დო თე ქორწინებაშე სუმი ბოშიქ დასქიდჷ. მაართა მუსხირენი წანა, ნამუთ მაართა ჩილი ჰედლი რიჩარდსონწკჷმა მუკორთუნ, დახე იდეალური რდჷ. თინეფიშ ქორწინებაქ აკოცუ, მუჟამც თიქ სქვამი პოლინ პფეიფერი გეჩინებაფუნ. ჰედლიწკჷმა დათხიას ჰემინგუეი რინაშ ლიაშახ მუში რინაშ ”უდიდაშ ცოდას” უძახუდჷ.

პოლინწკჷმა ვითოჟირი წანას სქიდუდჷ, უკული რდჷ მარტა, მით ესპანეთის გეჩინებაფუნ. მალას დეხოლეს, მარა მალასჷნე დეთხიის ართიანს.

ჰემინგუეიშ მაანთხა ჩილი, მერი უელში, ითამ მუში დოკვათუათ რდჷ გორჩქინელი. მათვინე, სქვამი, ჰემინგუეიშე ჩხორო წანათ უკულაში, ქომონს მოჭიჭაფათ ორყუდჷ დო გართუუდჷ. ჰემინგუეი თის ”ჯიბეშ რუბენსიშ ნახანტის” უძახჷდჷ. ჰემინგუეიშ თელარაშ ლიაშახ თინეფი ართო ოხორანდეს თიშ ჭყოლოფათ, ნამუდა მერი მუში ქომონჯიშ ბრელი ერთი-მორთიშე წკურუნდჷ თოლეფს.

ჭარუაშ სტილი

ჰემინგუეი ხანდაშ ბორჯის, 1939

მაართა მუშობურალა ჰემინგუეიშ სტილიშ, თენა რე გჷმოხანტუაშ მეშქაშალეფიშ უდიდაშ კუბაკალათ ხვარება. თინა ოცადჷ განჩით გაჩინებაფუას მაკითხირალც თენა დო ვარ თი სიტუაცია, უოშქარეთ ქაძირას თის გერგეზი. ვამითხობელანა მუში გერგეზეფიშ დუს გინნახვამილეფსჷნ, ვარინ მოძირანა, დო ირინერი სხუნუაშე დო ვარ ავტორიშულ რემარკეფშე დუც ეთმიჩილითუანც. თინა მაკითხირალიშ აქტიურ მიშახოლინს გურიშხონარენს, მიქჷთ მუში თოლიშ წჷმორინაფათ ოკო აკინწყუას თინა, მუთ ავტორქ გარძახ გიშეტუნი - გერგეზიშ დო ვარ მონახვამილაშ დოხასიათაფა, თიში ბიოგრაფია დო ვარ მუმალი. მა ბძირი მარლინეფიშ დიარაშ გრანდიოზული ოძირაფუობა, აიწორო გებჩინებაფე მეჩხომეეფიშ რინაშ ირი დეტალი, მუთ მუ რაგადი ოკო ძალამი ინტერესუანი რე, მარა "ბადიდი დო ზუღას" ენეფი გვალო გეგშიბტე, რახან თეშით იგინაფუაფუ თენა, მუჟამც თხობელუას კითხულენთჷნ. მუჟამს გიჩქჷ დო თეშ გიშეტალენქჷნ, მუთუნი ვადინუ, მაკითხირალი იშენით გინაფულენს თი გჷშატებულს დო მუში თოლშა აწორინაფათ გეიონწყუნს თის მუ თვითან, ოდო მუჟამს ურჩქენდობაშ გეშა გეგშიტალენს მუდგაინს ჭარუნ, მუჟამს თიშენ გჷშეტენს, ნამუდა ვა უჩქუნ, თენათ ხეთეშე ოგინაფალო გჷნირთუ დო არძოშე დიდი უბედურობა ხოლო თენა რე.ე. ჰემინგუეი

ჰემინგუეი აისბერგის ალმუზიმუანს ლიტერატურას: ხვალე ნარუონ ნორთი რჩქჷ აისბერგიშ წყარს ჟილე, დოსქილადირი წყარს რე, ენოფორილი; ლიტერატურასჷთ თაშ ოკო, ნარუონ ნორთიქ ოკო იჭარას თიში, მუთ ჭარუს უჩქჷნ დო მუთ ნახანდის მიაზჷრებაფუაფუნ. ჰემინგუეი ოცადჷ, ნამთინი ოხვილური ვა რენ ფერი ფრაზა ვე ხვარასჷნ, მარა, მანგიორი, აკოგორას თიშნერი ზიტყვა, მუთ კონდაკი სითინუეთ დო სიმართეთ გჷმოხანტუნს დო აკმოქიმინუნს ოხვილურ გენწყილობას. ეჩიდოვითოჩხოროშა ბჭარი რომანიშ "ჯგირო ორდა, ანჯარი!" დათებუვა, თქუ ჰემინგუეიქ, დო მუჟამს კითხეს, იშენი ვა გეგეძნელუავაონ, თიქ უგამჷ: ოსქვებურ ზიტყვას ბგორუნდია.

ხანტილური პროზა თენა რე არქიტექტურა დო ვართ დეკორატორიშ ხელუანობა... მუჟამცჷთ რომანიშ ავტორი მუში ხელუბურო გჷშათოლირ გერგეზეფს პიჯის დორხველი გაღაშ ნაჭყილონტა აზჷრეფს მილმაკასანსჷნ, - მუთ ბრელაშო უმოსი მომგებიანი რე, ვინდარო კჷნე თე აზჷრეფიშ ზოხო აკნანაკვერათ ბეშტუა, - თენა უკვე ლიტარატურა ვა რე." (ე. ჰემინგუეი)

ნახანდეფი

• "In Our Time" - ჩქინი ბორჯის(1925);
• "The Sun Also Rises - Fiesta" - ხოლო გელუურს ბჟა-ფიესტა (1926);
• "Farewell, To Arms!" - ჯგირო ორდა, ანჯარი! (1929);
• "Men Without Women" - ქომოლკათა უოსურეთ (1927);
• "Green Mountains of Africa" - აფრიკაშ წვანე ქჷნდჷრეფი (1935);
• "The Snow of Kilimanjaro" - კილიმანჯაროშ თირამი გვალა (1936);
• "To Have and Have Not" - ღვენა დო ვარი უღვენობა (1937);
• "The Fifth Column" - მახუთა კოლონა (1938);
• "For Whom The Bell Tolls" - მიდგაშოთ რეკჷნც ზარი (1940);
• "The Old Man and the Sea" - ბადიდი დო ზუღა (1952);
• "A Moveable Feast" - უჩურცხებუ დღახუ (1960).

ბიბლიოგრაფია ქორთულ ნინაშა

• ჰემინგუეი, ერნესტ "ჯგირო ორდა ანჯარი!. ხოლო გელუურს ბჟა (ფიესტა)", ნათანგა. ინგლ. ვახტანგ ჭელიძეშ, ქართი, "სხუნუეფიშ საქორთუო, 1960 წ.
• ჰემინგუეი, ერნესტ "ჰარი მორგანი. ღვენა დო ვარი უღვენობა", თხობელუეფი. მათანგალი ვ. ჭელიძე - ქართი ,ლიტერატურა დო ხელუანობა, 1964 წ.
• ჰემინგუეი, ერნესტ, აკნარსხეფი 4 ტომო, ლიტერატურა დო ხელუანობა, 1965 წ.
• ენტონი ბერჯესი - "ერნესტ ჰემინგუეი დო თიში ქიანა". ინგლ. თანგჷ ირაკლი კენჭოშვილქ, "მერანი", ქართი, 1987 წ.
• ჰემინგუეი, ერნესტ "ჯგირო ორდა, ანჯარი!" თხობელუეფი, ინგლ. თანგჷ ვახტანგ ჭელიძექ - ქართი, 1992 წ.
• ჰემინგუეი, ერნესტ "უჩურცხებუ დღახუ", ინგლ. თანგჷ ვახტანგ ჭელიძექ - ქართი. საქორთუო, 1996 წ.
• ჰემინგუეი, ერნესტ "ბადიდი დო ზუღა", ინგლ. თანგჷ ნანა ღამბაშიძექ- ქართი, უნ-ტის გამ-ბა, 2000 წ.
• ჰემინგუეი, ერნესტ "კილიმანჯაროშ თირამი გვალა ; ბადიდი და ზუღა ; ჯგირო ორდა, ანჯარი!" ინგლ. თანგეს ვახტანგ ჭელიძექ, ანა რატიანქ, ქართი, ნაკადული, 2005 წ.
• ბორის გრიბანოვი - "ერნესტ ჰემინგუეი", გჷმორჩქინელ ადამიერეფიშ რინა.
• ჰემინგუეი, ერნესტ "კილიმანჯაროშ თირამი გვალა"; თხობელუეფი, სერია: მოსოფელიშ გჷშნაგორა თხობელუეფი; ქართი, პალიტრა L, 2011

ლიტერატურა

• ერნესტ ჰემინგუეი – კილიმანჯაროშ თირამი გვალა; "პალიტრა L", ქართი, 2011
• ჟურნალი რეიტინგი; 2011 წ.
• ერნესტ ჰემინგუეი - ტომი IV, "ლიტერატურა დო ხელუანობა", ქართი, 1965, 342-343 ხს.

რესურსები იტნერნეტში

• ერნესტ ჰემინგუეი Archived 2012-07-06 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine. Lib.ge-ს
• ერნესტ ჰემინგუეი, რინა, ქიმერონი Archived 2017-07-10 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.