არქემი

არქემი (Camelus) — მანკორალი ბჟაშუმუეფიშ გვარიშ ჩხოლარი არქემიშობურეფიშ ფანიაშე.

სულხან-საბა ორბელიანი ეთმენწყუნს გეჸვენჯიშობურო:

„არქემი (ოთხკჩხ.) (+ 11.4 ლევიტ.) მუმულს არქემს ლოინი ჯოხონ, დადულს — ჯამა დო სქუასი თინეფიშის — კოზაკი, დუკატი — გვარო მორჩილი დო მალსა.“

ჩინებული რე არქემიშ ჟირი გვარობა:

• დრომედარი — ართპუხუამი არქემი (Camelus dromedarius).
• ბაქტრიანი — ჟირპუხუამი არქემი (Camelus bactrianus).

ტყარ ორთას ხვალე ჟირპუხუამი არქემი რე ასქილადირი (სინძიანიშ ტიოზეფს დო ობჟათე-ბჟადალ მონღოლეთის). არქემი ხვალე ტიოზიშ დო სქირე სტეპიშ ზონეფს რე გოფაჩილი. თი ჩანარეფს ჭკომუნს, ნამუეფსჷთ შხვა მანკორალეფი ვაჭკომჷნან. შუნს ჭიჭე წყარს, კანკალეშა ჯიმუამს ხოლო. დიდხანს შეულებუ უწყარეთ გარზება. არქემიშ პუხუს იშაყარუ ოხაზჷრე ციმუ (100 კილოგრამშახ დო უმოსი), მუსჷთ ჩხოლარი ოჭკომალიშ ნარკულობას გჷმირინუანს. რსხულიშ ნორთეფი, ნამუშჷთ ნჯირაშ ბორჯის დიხას ოხჷნ, ფორილი აფჷ სქელი კორძახით. თეშ გეშა არქემს შეულებჷ გოვარვალაფირ (70 °C-შახ) დიხას უნებელო ნჯირა. რსხული ოპონჷ ფართე ლიბუ თვათეფს, ნამუთ ქვიშას ყარაფის ულექინანს. მიარე აბანს არქემი დოჭყანაფილი რე (დოხოლაფირო 5000 წანაშ კინოხ) დო გიმორინაფილი რე ოფუტე-ომეურნე ჩხოლარო. ძინათებული არქემიშ მასა 500-800 კილოგრამიე. ართპუხუამი არქემიშ მაკობა იგჷნძორებუ 13 თუთას, ჟირპუხუამიშ — 14. ხანს ართ კოზაკის. არქემი ჭყანიერი ოზაპანე დო ასქუაფალი ჩხოლარი რე. შეულებჷ ოჭიშით იღას დორხველური წონაშ 50%-შახ ორზოლი, თირხონით შეულებჷ ართ დღას 100 კილომეტრაშახ იდასჷნ (სათის 10-12 კმ). თელარენს 35-40 წანას. ოხანდეთ გიმირინუანა 4-25 წანაშ ხანს. ირზენს ბჟას, ხორცის, მონტყორს. ართპუხუამი არქემი წანმოწანას იჭვალს 4,5% ციმუანობაშ 2000 ლიტრაშახ ბჟას. ჟირპუხუამი — 5,4 ციმუანობაშ 750 ლიტრაშახ ბჟას. ბჟაშე აკეთენა კუმისის, კარაქის, ჸვალს. ჟირპუხუამი არქემიშ ნახოკა ქიტა 5-10 კილოგრამშახ რე (კანკალეშ 13 კგ-შახ), ართპუხუამიშ 2-4 კგ-შახ. ჟირპუხუამი არქემიშ მონტყორი უმოსი მაღალხარისამი რე. არქემიშ ხორციშ ოჩამური ღირებულება ჩხოუშ ხორცის მუთუნით ვაკჷნასქიდუ დო კანკალე აბანს ოჭკომალო გიმირუნუაფუ.

არაბეფიშ გოართოიანაფილი საამიროეფიშ არქემიშ ღირებულებაშ აბსოლუტური რეკორდიქ დემყარჷ, იუჭყაფუ გაზეთი „ალ-იტიჰადი“.

არაბ გეგიეფს არქემიშ სისქვამე რსულჸოფურო მიოჩქჷნა. შქა ოშწანურეფშახ არაბეფი აშონთებას ვატყობინუანდეს თი ოშა-გოშა პოეტეფიშ ნახანდით, ნამუეფით არქემეფს დიდებას ვეთმეჩანდესჷნ.

ვით მილიონ დირჰამშა (2,7 მლნ დოლარი) აფასეს „მაჯაჰიმიშ“ (უჩა) ჯიშიშ არქემი არქემეფიშ სისქვამეშ ფესტივალს.

არქემი იჸიდჷ დუბაიშ საამიროშ პრინც შეიჰიქ დამდან ბენ მუჰამედ ალ მაკტუმქ.

”მაჯაჰიმიშ” ჯიშიშ არქემეფი სინანდულეს უჩა ფერიშე რენა. თინეფს ძალამი სქვამი რუმე ბურნათი მონტყორი უღჷნა დო გიშეგორუაფჷნა გიშაკერზაფილი გრაციათ, მოდირღინაფილი დუდი, კინჩხიშ, ოჭიშიშ სისქვამეთ, წჷმი კუჩხეფიშ სილექინეთ, ნამუეფსჷთ თაქ ”ხელეფს” უძახჷნა, დო უკახალენი ბორკეფიშ ნძალათ.

თე ჩხოლარეფი ვაკათჷნა არქემეფიშ ტრადიციულ ამართის დო თინეფს ამიარენა შალიშ, ბჟაშ დო ხორციშ მიოღებელო. სისქვამეშ კონურსეფს თინეფი ოკათჷნა ზოხო, ღილე ფერიშ არქემეფშე ზოხორინელო, ნამუეფით თინეფს სისქვამეთ ვადაცქვანან.