დიაშ ორთაშობური ალმაშარეეფი

გალილეიშ თუთეფი: იო, ევროპა, განიმედე, კალისტო

დიაშ ორთაშობური ალმაშარეეფი — ამდღარშო მეგორაფილი რე 67 დიდი თუ მორჩილი ცაშური რსხული, ნამუთ დიას გართანსინ.

ვაკოანჯარაფილი თოლით ნამთინი შხვა პლანეტაშ თუთა ვამოჩქჷ. ხოლო უმოსი უტელესკოპეთ შორიში გიგანტი პლანეტეფი - ურანი დო ნეპტურნი ხოლო უმუჭირინაფუ რე თოლიშო, თინეფიშ თუთეფი ვარინ. თეშ გეშა რე მერსხილი შხვა ”თუთეფიშ” მეგორაფა გალილეო გალილეიშ ჯოხოწკჷმა. დახე ოთხოში წანაშ უწოხოლე, თე იტალირ მენცარქ მუშითნაკათებუ ლექინი ჭოგრიტით ართო დიაშ ოთხი თუთას მიოგორუ. თინეფს გიოდვეს: იო, ევროპა, განიმედე დო კალისტო. იო დო ევროპა დოხოლაფირო ჩქინი თუთაშსხი რსხულეფი რე დო დოხოლაფირო კინ თი გოძვენას გართანა დიას, მუჭოთ თუთა - დიხაუჩას: იო - 420 ვითოშ, ევროპა - 671 ვითოშ კმ-ის (ქეშგოშინანთ, ნამჷ-და თუთაშე დიხაუჩაშა 384 400 კმ რე). საინტერესო რე დიაშ ელმოლს თინეფიშ გორთაფაშ პერიოდეფი, ანუ ”თუთეფი”: იოს ”თუთა” გვალო 1 დღა დო 18 სათი რე, ევროპაში - 3 დღა დო 13 სათი, (თუთაში — 1 თუთა 27 დღა რე!). რახანც ქობთქუათ, დიაშ დღა-სერი (ლირული რთაფაშ პერიოდი) ჟირ დო გვერდშა უმოსი კუნტა რე ჩქინ დღა-სერშე, თიში წანმოწანა — (ბჟაშა გორთაფაშ პერიოდი) 12 ჩქინობურ წანმოწანას ომანგჷ. დიაშ შხვა ალმაშარეეფი - განიმედე დო კალისტო თუთაშე დახე ჟირთისხი დიდეფი რენა, თინეფიშ ”თუთეფი” — ომანგეთ 7 დო 17 დღ რე.

დიაშ თუთეფი (ალმაშარეეფი)

ნომერი	ჯოხო		სურათი	დიამეტრი (კმ)	მასა (კგ)	Большая полуось (კმ)(3)	ორბიტული პერიოდი (დ)(3)(4)	გერთაფა (°)(5)	ექსცენტრულობა	მეგორაფაშ თარიღი	ბუნა
1	XVI	მეტისი		60×40×34	~3.6E+16	127 690(1)	+7h 4m 29s(2)	0.06°	0.00002	1980	ამალთეა
2	XV	ადრასტეა		20×16×14	~2E+15	128 690(1)	+7h 9m 30s(2)	0.03°	0.0015	1979
3	V	ამალთეა		250×146×128	2.08E+18	181 366(1)	+11h 57m 22.67s(2)	0.374°	0.0032	1892
4	XIV	თება		116×98×84	~4.3E+17	221 889(1)	+16h 11m 17s(2)	1.076°	0.0175	1980
5	I	იო		3660.0×3637.4×3630.6	8.9E+22	421 700(1)	+1.769137786(2)	0.050°	0.0041	1610	გალილეიშ თუთეფი
6	II	ევროპა		3121.6	4.8E+22	671 034(1)	+3.551181041(2)	0.471°	0.0094	1610
7	III	განიმედე		5262.4	1.5E+23	1 070 412(1)	+7.15455296(2)	0.204°	0.0011	1610
8	IV	კალისტო		4820.6	1.1E+23	1 882 709(1)	+16.6890184(2)	0.205°	0.0074	1610
9	XVIII	ფემისტო		8	6.9E+14	7 393 216	+129.87	45.762°	0.2115	1975/2000	ფემისტო
10	XIII	ლედა		10	1.1E+16	11 187 781	+241.75	27.562°	0.1673	1974	ჰიმალია
11	VI	გიმალია		170	6.7E+18	11 451 971	+250.37	30.486°	0.1513	1904
12	X	ლისიტეა		36	6.3E+16	11 740 560	+259.89	27.006°	0.1322	1938
13	VII	ელარა		86	8.7E+17	11 778 034	+261.14	29.691°	0.1948	1905
14		S/2000 J 11		4	9.0E+13	12 570 424	+287.93	27.584°	0.2058	2001
15	XLVI	კარპო		3	4.5E+13	17 144 873	+458.62	56.001°	0.2735	2003	კარპო
16		S/2003 J 12		1	1.5E+12	17 739 539	-482.69	142.680°	0.4449	2003	?
17	XXXIV	ევპორი		2	1.5E+13	19 088 434	-538.78	144.694°	0.0960	2002	ანანკე
18		S/2003 J 3		2	1.5E+13	19 621 780	-561.52	146.363°	0.2507	2003
19		S/2003 J 18		2	1.5E+13	19 812 577	-569.73	147.401°	0.1569	2003
20	XLII	ტელქსინო		2	1.5E+13	20 453 753	-597.61	151.292°	0.2684	2004
21	XXXIII	ევანტი		3	4.5E+13	20 464 854	-598.09	143.409°	0.2000	2002
22	XLV	ჰელიკი		4	9.0E+13	20 540 266	-601.40	154.586°	0.1374	2003
23	XXXV	ორტოსი		2	1.5E+13	20 567 971	-602.62	142.366°	0.2433	2002
24	XXIV	იოკასტე		5	1.9E+14	20 722 566	-609.43	147.248°	0.2874	2001
25		S/2003 J 16		2	1.5E+13	20 743 779	-610.36	150.769°	0.3184	2003
26	XXVII	პრაქსიდიკე		7	4.3E+14	20 823 948	-613.90	144.205°	0.1840	2001
27	XXII	ჰარპალიკი		4	1.2E+14	21 063 814	-624.54	147.223°	0.2440	2001
28	XL	მნემი		2	1.5E+13	21 129 786	-627.48	149.732°	0.3169	2003
29	XXX	ჰერმიპე		4	9.0E+13	21 182 086	-629.81	151.242°	0.2290	2002	ანანკე?
30	XXIX	ტიონი		4	9.0E+13	21 405 570	-639.80	147.276°	0.2525	2002	ანანკე
31	XII	ანანკი		28	3.0E+16	21 454 952	-642.02	151.564°	0.3445	1951
32		S/2003 J 17		2	1.5E+13	22 134 306	-672.75	162.490°	0.2379	2003	კარმი
33	XXXI	აითნე		3	4.5E+13	22 285 161	-679.64	165.562°	0.3927	2002
34	XXXVII	კალე		2	1.5E+13	22 409 207	-685.32	165.378°	0.2011	2002
35	XX	ტაიგეტი		5	1.6E+14	22 438 648	-686.67	164.890°	0.3678	2001
36		S/2003 J 19		2	1.5E+13	22 709 061	-699.12	164.727°	0.1961	2003
37	XXI	ჩალდენი		4	7.5E+13	22 713 444	-699.33	167.070°	0.2916	2001
38		S/2003 J 15		2	1.5E+13	22 720 999	-699.68	141.812°	0.0932	2003	ანანკე?
39		S/2003 J 10		2	1.5E+13	22 730 813	-700.13	163.813°	0.3438	2003	კარმი?
40		S/2003 J 23		2	1.5E+13	22 739 654	-700.54	148.849°	0.3930	2004	პასიფე
41	XXV	ერინომი		3	4.5E+13	22 986 266	-711.96	163.737°	0.2552	2001	კარმი
42	XLI	აოედი		4	9.0E+13	23 044 175	-714.66	160.482°	0.6011	2003	პასიფე
43	XLIV	კალიხორი		2	1.5E+13	23 111 823	-717.81	164.605°	0.2041	2003	კარმი?
44	XXIII	კალიკი		5	1.9E+14	23 180 773	-721.02	165.505°	0.2139	2001	კარმი
45	XI	კარმე		46	1.3E+17	23 197 992	-721.82	165.047°	0.2342	1938
46	XVII	კალირო		9	8.7E+14	23 214 986	-722.62	139.849°	0.2582	2000	პასიფე
47	XXXII	ეურიდომე		3	4.5E+13	23 230 858	-723.36	149.324°	0.3769	2002	პასიფე?
48	XXXVIII	პაზიტი		2	1.5E+13	23 307 318	-726.93	165.759°	0.3288	2002	კარმი
49	XLVIII	კილენი		2	1.5E+13	23 396 269	-731.10	140.148°	0.4115	2003	პასიფე
50	XLVII	ეუკელადე		4	9.0E+13	23 483 694	-735.20	163.996°	0.2828	2003	კარმი
51		S/2003 J 4		2	1.5E+13	23 570 790	-739.29	147.175°	0.3003	2003	პასიფე
52	VIII	პასიფი		60	3.0E+17	23 609 042	-741.09	141.803°	0.3743	1908
53	XXXIX	ჰეგემონი		3	4.5E+13	23 702 511	-745.50	152.506°	0.4077	2003
54	XLIII	არხი		3	4.5E+13	23 717 051	-746.19	164.587°	0.1492	2002	კარმი
55	XXVI	ისონო		4	7.5E+13	23 800 647	-750.13	165.127°	0.1775	2001
56		S/2003 J 9		1	1.5E+12	23 857 808	-752.84	164.980°	0.2761	2003
57		S/2003 J 5		4	9.0E+13	23 973 926	-758.34	165.549°	0.3070	2003
58	IX	სინოპი		38	7.5E+16	24 057 865	-762.33	153.778°	0.2750	1914	პასიფე
59	XXXVI	სპონდი		2	1.5E+13	24 252 627	-771.60	154.372°	0.4431	2002
60	XXVIII	ავტონოა		4	9.0E+13	24 264 445	-772.17	151.058°	0.3690	2002
61	XLIX	კოპა		2	1.5E+13	23 345 093	-776.02	137.371°	0.1951	2003
62	XIX	მეგაკლიტე		5	2.1E+14	24 687 239	-792.44	150.398°	0.3077	2001
63		S/2003 J 2		2	1.5E+13	30 290 846	-1077.02	153.521°	0.1882	2003	?