ოხალიფე

ვიკიპედიაშე

ოხალიფე თაშნეშე ხალიფატი (არაბ. خلافة‎‎ — თირუა, მონძალა‎) — დუდმართაშე, არაბულ-მუსლიმანური სახენწჷფო, ნამუთ დარსხჷ უწმოხმორაგადე მუჰამედიქ დო ნამუსჷთ უკული დუდენდეს ხალიფეფი („მოთირეეფიშით, მონძეეფიშით“), თაშნეშე თეოკრატიული ისლამური სახენწჷფოშ სისტემათ[1].

ოხალიფეეფიშ ერკბული[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

ისოტრიული ოხალიფეეფი[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

ჯოხო ნანანოღა წანეფი ტერიტორია უწმოხიანი
ქიანეფი
უკულიანი
ქიანეფი
ხალიფეფი
(დინასტიეფი)
არაბული ოხალიფე

630—656: მედინა
656—661: ელ-ქუფა
661—750: დამასკო
750—762: ელ-ქუფა
762—836: ბაღდადი
836—892: სამარა
892—1258: ბაღდადი
1259—1517: კაირო

630 — 1517
აბასიანეფიშ
ოხალიფე

მედინაშ ჯარალუა
სასანიანეფი
ბიზანტიაშ იმპერია
ღასანიდეფი
ვესტგუთეფიშ ომაფე
კავკაციაშ ალბანეთი
ხორეზმი
სოგდიანა

იდრისიდეფი
აღლაბიდეფი
ტაჰირიდეფი
ტულუნიდეფი
ოსმალეთიშ ოხალიფე (ოსმალეთიშ იმპერია).

მართალმორწუმე ხალიფეფი
ომაიანეფი
აბასიანეფი

ოთხი მართალმორწუმე ხალიფა

630—656: მედინა
656—661: ქუფა

630—661

მედინაშ ჯარალუა
სასანიანეფი
ბიზანტიაშ იმპერია

ომაიანეფიშ ოხალიფე მართალმორწუმე ხალიფეფი
ომაიანეფიშ ოხალიფე 661—750: დამასკო 661—750 ოთხი მართალმორწუმე ხალიფა

აბასიანეფიშ ოხალიფე
კორდოვაშ საამირე

ომაიანეფი
აბასიანეფიშ ოხალიფე

750—762: ქუფა
762—836: ბათდადი
836—892: სამარა
892—945: ბაღდადი

750—945 ომაიანეფიშ ოხალიფე

ბუდეფი

აბასიანეფი
აბასიანეფიშ ოხალიფე ბუიდეფიშ (ბუიდეფი) მართუალაშ გიმე

ნანანოღა დო ხალიფეფიშ რეზიდენცია 945—1055: ბაღდადი

945—1055 აბასიანეფიშ ოხალიფე

სელჩუკეფიშ სახენწჷფო

შაჰინშაჰეფი ალ-აზამ მალიქ ალ-მულუქ — ბუიდეფი.
ხალიფეფი-აბასიანეფი
აბასიანეფიშ ოხალიფე სელჩუკეფიშ (სელჩუკეფიშ სახენწჷფოშ) მართუალაშ გიმე

ნანანოღა —
1043—1051:რეი
1051—1118:ისპაჰანი
1118—1194: ჰამადანი (ბჟაეი.)
1118—1153: მერვი (ბჟად.)
ხალიფეფიშ რეზიდენცია —
1055—1124: ბაღდადი

1055—1124 ბუდეფი

აბასიანეფიშ ოხალიფე

„ბჟაეიოლიშ დო ბჟადალიშ მაფეფი“ — Сსელჩუკეფი.
ხალიფეფი-აბასიანეფი.
აბასიანეფიშ ოხალიფე

1124—1127: ბაღდადი

1124-1127 სელჩუკეფიშ სახენწჷფო ზანგიდეფიშ სახენწჷფო აბასიანეფი
აბასიანეფიშ ოხალიფე ზანგიდეფიშ (ზანგიდეფიშ სახენწჷფო) მართუალაშ გიმე.

1127—1174: ბაღდადი

1127-1174 აბასიანეფიშ ოხალიფე აიუბიდეფიშ ოსულთანე
აბასიანეფი
აბასიანეფიშ ოხალიფე აიუბიდეფიშ (აიუბიდეფიშ ოსულთანე) მართუალაშ გიმე.

1174-1194: ბაღდადი

1174-1194 ზანგიდეფიშ სახენწჷფო აბასიანეფიშ ოხალიფე აბასიანეფი
აბასიანეფიშ ოხალიფე

1194—1258: Багдад

1194-1258 აიუბიდეფიშ ოსულთანე ჰულაგუაიანეფიშ სახენწჷფო აბასიანეფი
აბასიანეფიშ ოხალიფე გინორაჸუას დო სუმარო რე ეგვიპტეშ სულთანი (მამლუქეფიშ სასულთანო)

ნანანოღა დო ხალიფეფიშ რეზიდენცია - 1259—1517: კაირო

1259—1517 აიუბიდეფი

ოსმალეთიშ იმპერია

მამლუქი სულთანეფი — ბაჰრიტეფი,ბურჯიტეფი.
ხალიფეფი-აბასიანეფი.
ოსმალეთიშ იმპერია[2]

1299—1329: სიოგუტი
1329—1365: ბურსა
1365—1453: ედირნე
1453—1922:თარგი:Nbspკონსტანტინეპოლი

1517—1923

კონიაშ ოსულთანე
ბიზანტიაშ იმპერია
სერბეთიშ დესპოტატი

თურქეთი
ეგვიპტეშ ოსულთანე
ჰიჯაზიშ ომაფე
ასირიშ საამირე
იემენიშ მუტავაკილიური ომაფე
სირიაშ არაბული ომაფე
მესოპოტამია (ომანდატე ტერიტორია)
ბჟადალი სომხეთიშ ადმინისტრაცია
პონტოშ რესპუბლიკა
პალესტინა (ომანდატე ტერიტორია)

ოსმანეფი
თურქეთი

ნანანოღა — ანკარა
ხალიფეფიშ რეზიდენცია — სტამბოლი

1923—1924

ოსმალეთიშ იმპერია

1924 წანაშ 3 მელახის, საბოლათ გეუქვუ ოსმალეთიშ იმპერიაქ.
1924 წანაშ ოსმალეთიშ იხალიფეშ გოუქვაფაქ ქიმკაკვალჷ ხალიფეფიშ უჭყვადუ ჯაჭვი. კაიროს დო მექას მანჯაფილჷ კონფერენციეფქ ათე ინსტიტუტიშ როლიშ გოთანჯუა ვაშილებეს, დო თეხანურ თურქეთის დოჭყაფილჷ სეკულარიზაციაშ ტენდენციაქ, შხვა მუსლიმანურ ქიანეფსჷთ ჭიე-ჭიეთ ქემწიბირგულჷ.

Халиф-Абдул-Меджид II.
თურქეთიშ რესპუბლიკაშ პრეზიდენტი — მუსტაფა ქემალ ათათურქი.

ვაღიარაფილი დო მუშოთაღიარაფილი ოხალიფეეფი[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

ჯოხო ნანანოღა წანეფი ტერიტორია უწმოხონი
ქიანეფი
გეჸვენჯი
ქიანეფი
ხალიფა
კორდოვაშ ოხალიფე კორდოვა 929—1031 კორდოვაშ ოამირე ტაიფა ომაიადეფი
იდრისიდეფიშ ოხალიფე

786—828: ტლემსენი
828—985: ფესი

786—985 აბასიანეფიშ ოხალიფე

კორდოვაშ ოხალიფე

იდრისიდეფი
ფატიმიდეფიშ ოხალიფე

909—969: მაჰდია
969—1171: კაირო

909—1171 აბასიანეფიშ ოხალიფე

აიუბიდეფი
ალმოჰადეფი

ფატიმიდეფი
ალმოჰადეფიშ ოხალიფე

1145—1147: სევილია
1147—1269: მარაკეში

1121—1269 ფატიმიდეფიშ ოხალიფე ჰაფსიდეფიშ ოხალიფე ალმოჰადეფი
ჰაფსიდეფიშ ოხალიფე

ტუნისი

1229—1574 ალმოჰადეფიშ ოხალიფე ოსმლაეთიშ იმპერია ჰაფსიდეფი
სოკოტოშ ოხალიფე

1804: გუდუ
1804—1850: სოკოტო
1850: ბირნინ-ნკონი
1851—1902: სოკოტო
1903: ბურმი

1809—1903 ოორუე ნიგერია დო კამერუნი ნიგერიაშ პროტექტორატი სოკოტოშ ხალიფეფი
მაჰდისტეფიშ ოხალიფე

ელ-ობეიდი

1881—1898 ეგვიპტეშ ხედივატი ინგლის-ეგვიპტეშ სუდანი აბდ ალ-ლაჰ იბნ ალ-საიდ მუჰამადი
ჰიჯაზი[3] მექა 1923—1924 ოსმალეთიშ იმპერია ნეჯდი დო ჰიჯაზი ჰუსეინ იბნ ალი ალ-ჰაშიმი
ისლამური სახენწჷფო
[4]
რაკა (29.06.2014 — 16.06.2017)[5]
მაიადინი (16.06.2017 — 14.10.2017)[6]
ელ-ყაიმი (14.10.2017 — 26.10.2017)[7]
აბუ-ქამალი (26.10.2017 — 4.11.2017)[8][9]
რავა (4.11.2017 — 17.11.2017)[10]
ჰაჯინი (4.11.2017 — 15.12.2018)
ალ-მარაშიდა[en] (15.12.2018 — 07.02.2019)
ალ-ბაღუზ ფავკანი (07.02.2019 — 23.03.2019)
აქტიური ფაზა: 2014—2019

დიხაშთუდო ქიმინუას: 2019—ასე

სირია, ავღანეთი, იემენი
ლიბანიშ (2017 წანაშ), ლიბიაშ (2016 წანაშახ), სირიაშ (2019 წანაშახ), ერაყი (2017 წანაშახ), იემენიშ, სომალშ, ნიგერიაშ, ავღანეთიშ, მოზამბიკიშ, მალიშ, ნიგერიშ, ჩადიშ, ეგვიპტეშ დო პაკისტანიშ ტერიტოიაშ ნორთი. აბუ ბაქრ ალ-ბაღდადი (2014 — 2019)
აბუ იბრაჰიმ ალ-ჰაშემი ალ-ქურაში (2019 — ასე)

სქოლიო[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

  1. ხალიფატი, ოხალიფე — ისლამური სახენწჷფო
  2. ოსმალეთიშ იმპერიაქ ოხალიფეთ გჷნირთჷ თიშ უკული, მუთ თურქი სულთანეფქ მიღეს ხალიფაშ ტიტული 1517 წანას
  3. დირსხჷ 1916 წანას; 1923 წანას მაფაქ მიღჷ ხალიფაშ ტიტული.
  4. მუშთგჷმოცხადაფილი სახენწჷფო; ნამთინ შხვა ქიანაშე ვა რე აღიარაფილი
  5. Ben Hubbard. “Life in a Jihadist Capital: Order With a Darker Side“, 24 July 2014. კითხირიშ თარიღი: 5 September 2014. 
    ვიკიციტატა
    „Instead, he took his remaining cash east and moved to a neighboring city, Raqqa, the de facto capital of the world’s fastest growing jihadist force“
  6. СМИ: Сирийский город Эль-Маядин стал новой столицей ИГ (ru). RT (16.06.2017). კითხირიშ თარიღი: 2017-06-16.
  7. Sarah Benhaida with Ahmad al-Rubaye (26 October 2017). Iraq forces launch 'last big fight' against IS. Rudaw. კითხირიშ თარიღი: 27 October 2017.
  8. Anti-IS forces converge on Syria border town. Yahoo Singapore News (4 November 2017). კითხირიშ თარიღი: 5 November 2017.
  9. Syrian army & allies capture last major ISIS held town in Syria. TV-Novosti. კითხირიშ თარიღი: 8 November 2017.
  10. Drone footage of ISIS militants fleeing al-Qaim city after the... | Facebook