ქოთომიშნერეფი

ქოთომიშნერეფი (ლათ. Galliformes) — მაფურინჯეფიშ რანწკი. აკმაშქვანს შხვადოშხვა ზჷმაშ (12—235 სმ სიგჷრძაშ დო 45 გრამიშე — 22 კგ-შახ წონაშს) ფორმეფს, ნამუეფით ედომუშამი მოსოფელს (ანტარქტიდაშ მოხ) ხე. ქოთომიშნერეფს მანგარი, კუნტა ნინძგი უღჷნა, დიხაშ გაჩხირკალო მოხუჯაფილი ჭყანიერი კუჩხეფიი, მორგვალე სუალეფი — მოხუჯაფილი ბიჭორი ეფურინუაშო დო ხანკუნტა ფურინუაშო. ჯგირო გჷმოხანტილი ჩიყვაყვი, ნაღველიშ ბუშტი, მეჭედელი ფათარუა, 10 მაართა ჭყაფაშ მაქირინაფალი ბურდღა. ჸუჯელა ივითარებუ ხვალე პტერილიეფს, ბურდღას გეძინაფონი ღერიეფი უღუ (გჷმნარკი ჰოაცინი). კანკალეს დუდს კანიშ ტარკალე განობეფი უღუ, ღილეთ ფერილი ვარდა ხორცამი გეძინაფონეფი: წარეფი, ოჸუჯეეფი, ბიბილი დო შხვა. უმენტაშობას ახასიათენს სქესობური დიმორფიზი.

ქოთომიშნერეფიშ რანწკი იკათუანს 5 ფანიას, 78 გვარს გოართოიანაფილს 291 გვარობას. რანწკის 2 გიმენრანწკი რე: ჰოაციენეფი (1 გვარობა) დო დორხველი ქოთომიშნერეფი მახვენჯი ვარდა ნომადური ფორმეფი, ხვალე ჭყორი რე სეზონეფიშ მეჯინათ მიმაფურჷნე. უმენტაშო დიხაშური ფორმეფი რე, ხვალე ჰოაცინი დო გოკოა ნანდული მეგახე. ქოთომიშნერეფიშ უმენტაშობას ბუდუაშ პერიოდის წჷმი უნჯღვერს მოკუხაფაშ პერიოდი: მიარე პოლიგამი რე. ბუდენა დიხას. დვანს 2—20 დო უმოსი მარქვალს, ნამუეფიშ მუნოჸონაფა იგჷნძორებუ 14—30 დღა-სერი. ხვალე დიდკუჩხა (მეგვამე) ქოთომეფი ვეკუხანა, თინეფი მარქვალს ქვიშას ვარდა მაჸორიდე ფურცელეფს ფორჷნა. თაქ ორგანული ნიფთიარობეფიშ ჸორადუა ტემპერატურას უძინანს დო ხეს უნწყჷნს მარქვალიშ მუნოჸონაფას. ქოთომიშნერეფი — წიწილამი ფურინჯეფი რენა. მართვეფი ჭკომჷნა ჩხოლარულ ოჭკომალს (ჭანდეფი, ღვენწკეფი), ძინათებული ქოთომიშნერეფი - ლაწკარით (თასი, წვანე ნორთეფი). ჰოაცინიშ მოხ არძა ქოთომიშნერეფი ომაჯინე ობიექტი რე, თეშ გეშა თინეფიშ მუდანობაქ კონწარო მირკჷ. კანკალეს (ქილორი, გნოლი, კოკობე) უკვე ხელუანურო ამიარენა ომაჯინე მეურნობას. კანკალე (ბანკივური ქოთომი, ინდური, ციცარი) დოჭყანაფილი რე დო გაჭყუ მიარემუდანამი საორინჯო ჯიშეფი.

საქორთუოს ქოთომიშნერეფშე აბხვადჷნა კავკაციური კვათარა, დურაჯი, გნოლი, კასპიური გვალაშ ინდური, კავკაციური გვალაშ ინდური, ქილორი, კოკობე, ჭყორი, ნამუეფშე მაართა 4 მიშაღალირი რე საქორთუოშ „ჭითა წინგიშა“.

ფანიეფი

• დიდკუჩხა ქოთომეფი (Megapodiidae)
• კრაქსიშობურეფი (Cracidae)
• ნინძგკიბირამეფი (Odontophoridae)
• ქილორიშობურეფი (Phasianidae)
• ციცარიშბურეფი (Numididae)

ლიტერატურა

• ჟორდანია რ., ქორთული სხუნუეფიშ ენციკლოპედია, ტ. 10, ხს. 443, ქართი, 1986 წანა.