ვლადიმირ-სუზდალიშ სათარო
|
ვლადიმირ-სუზდალიშ სათარო | |||||||
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
.svg) აკოცჷმილი კიევიშ რუსეთი | |||||||
| ნანანოღა | ვლადიმირი | ||||||
| რელიგია | მართლმადიდებლობა | ||||||
| დუდალაშ ფორმა | მონარქია | ||||||
| ისტორია | |||||||
| - დირსხუ | 1157 | ||||||
| - ქაკათჷ მოსკოვიშ დიდი სათაროს | 1389 | ||||||
.png){kind=small}
.svg){kind=small}
ვლადიმირ-სუზდალიშ სათარო — X-XIII ოშწანურეფს, რუსეთიშ ფეოდალური სათარო წყარმალუ ოკაშ დო ვოლგაშ შქას. X ოშწანურაშახ თე დიხას ოხორანდჷ ფინურ-უნგრული ტომეფი. X ოშწანურაშ ბოლოს, თე ტერიტორიას კოლონიზაცია დიჭყეს სლოვენეფქ დო კრივიჩეფქ, ნამუსჷთ შედეგო მაჸუნჷ აბანური ტომეფიშ გორუსაფაქ დო ველიკორუსი კათაშ გჷმოქიმინუაქ. X-XI ოშწანურეფს გეჸვენჯი ნოღეფქ გორჩქინდჷ: როსტოვი, იაროსლავლი, მურომი, სუზდალი. სათაროშ ცენტრი რდჷ როსტოვი, ნამუთ კიევიშ რუსეთის სიჭყანიერეშ პერიოდის დჷთმოჸუნდჷ დო ხარკისჷთ უგანდჷ კიევიშ თარეფს.
1054 წანას, როსტოვიშ დიხაქ ვსევოლოდ იაროსლავიშ სქის ერგჷ. 1108 წანას, ვლადიმირ მონომახიქ წყარმალუ კლიაზმას ქჷდარსხუ ჯიხაზურგა ვლადიმირი. იური დოლგორუკიშ ბორჯის სათაროქ მიჭყანიერჷ, აკიგჷ მუსხირენ ნოღაქ (გამანგარეს მოსკოვი, 1156); ოსხირი გუჭყეს ვლადიმირ-სუზდალიშ სკოლას. იური დოლგორუკიშ კიევს გოთარაფაშ უკული ვლადიმირ-სუზდალიშ თარო გჷნირთჷ თიში ქომოლსქუა ანდრია ბოგოლიუბსკიქ (1157-1174), ნამუთ მუმაშ პოლიტიკას აგჷნძორენდჷ დო ვლადიმირ-სუზდალიშ სათარო რუსეთიშ ცენტრო იკოროცხუდჷ. თიქ გუძინჷ ნ. ვლადიმირს დო თექ გეგნიღჷ თარიშ რეზიდენცია (ბოგოლიუბოვო, ვლადიმირშე 10 კმ-ს). 1169 წანას, ანდრიაქ კიევშა ილესქერუ, ქჷდიჸუნუ დო თარო ქჷდარინუ მუშ ჯიმა გლები. 1170 წანას, ობორჯეთ ქჷდიჸუნუ ნოვგოროდჷთ.
ანდრია ბოგოლიუბსკი ოცადუდჷ ვლადიმირი რუსეთიშ ქირსიანობაშ ცენტრო გჷნურთინუაფუდჷკონ. თეჯგურა პოლიტიკაშ შედეგი რდჷ საოხვამე არქიტექტურაშ დო კულტურაშ გოფალუა. 1174 წანას, ანდრია ბოგოლიუბსკი აკორაგადაფილი ბოიარეფქ დოჸვილეს. სათაროს ერია-მორიაქ ქჷდიჭყჷ. საბოლათ გიმორძგუ ანდრიაშ ჯიმა ვსევოლოდ დიდ ბუდექ (1176-1212). თინა წჷმოძინელო აგჷნძორენდჷ მუამუშიშ დო ჯიმაშ პოლიტიკას. 1203 წანას, თიქ კინ აკორაბადუ კიევი, 1207 წანას — ქჷდიჸუნუ რიაზანი. ხანეფიშემაჭარალეფს თიშა „დიდი“ უჯოხოდეს. ვსევოლოდიშ საქვარქ ჩინებულ თხობელუას „ამბე იგორიშ ლესქერუაში“-ს ეიხანტჷ. თიში ღურაშ უკული, ვლადიმირ-სუზდალიშ სათაროს კინ ერია-მორიაქ ქჷდიჭყჷ. 1218 წანას, ხვისტაშა გეშართჷ ვსევოლოდიშ ქომოლსქუა იურიქ. თიქ კინ გამანგარჷ ვლადიმირ-სუზდალიშ სათაროშ ჰეგემონია რუსეთიშ სათაროეფს შქას, 1220 წანას, გიორჯგინჷ ვოლგაშ ბულგარეფს დო 1221 წანას ქჷდარსხჷ ნიჟნი-ნოვგოროდი.
1238 წანას, ბათო-ყაენიშ ურდუმეფქ აკორაბადეს ვლადიმირ-სუზდალიშ სათარო, დოჭვეს დო აკარღვეს ნოღეფი მარა თათარ-მონღოლეფიშ უღუქ ვაშილებუ ვლადიმირ-სუზდალიშ სათაროს ინორსხილი პოლიტიკური დო კულტურული ტრადიციეფიშ ეშაჸოთამა. თე ტრადიციეფი XIV-XV ოშწანურეფს გაგჷნძორჷ დო გავითარჷ მოსკოვიშ სამთავროქ ართოიანი ცენტრალიზაფილი სახენწჷფოშ დორსხუაფაშ პროცესის.
ვლადიმირ-სუზდალიშ სათაროშ მამართალეფი
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]| ჯოხო | მართუალაშ წანეფი |
|---|---|
| ანდრია ბოგოლიუბსკი. | 1168 - 1174 |
| მიქაელი | 1174 - 1176 |
| ვსესლოდ ბოგოლუბსკი | 1176 - 1212 |
| იური II | 1212 - 1216 |
| კონსტანტინე I | 1216 - 1218 |
| იური II, მაჟირაშა გომაფაფა | 1218 - 1238 |
| იაროსლავ II | 1238 - 1246 |
| სვიატოსლავ III | 1246 - 1249 |
| ანდრეი II | 1249 - 1252 |
| ალექსანდრე ნეველი. | 1252 - 1263 |
| იაროსლავ III | 1264 - 1271 |
| ვასილი იაროსლავის ძე | 1272 - 1277 |
| დიმიტრი ალექსანდრეშ სქი | 1277 - 1294 |
| ანდრეი ალექსანდრეშ სქი | 1294 - 1304 |
| მიქაელი ტვერალი | 1304 - 1318 |
| იური მოსკოვალი | 1318 - 1322 |
| დიმიტრი ტვერალი | 1322 - 1326 |
| ალექსანდრე ტვერალი | 1326 - 1327 |
| ივანე I მოსკოვალი | 1328 - 1341 |
| სიმონ მოსკოვალი | 1341 - 1353 |
| ივანე II მოსკოვალი | 1353 - 1359 |
| დიმიტრი კონსტანტნეშ სქი | 1359 - 1362 |
ლიტერატურა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- ქორთული სხუნუეფიშ ენციკლოპედია, ტ. 4, ხს. 438, ქართი, 1979 წანა.