ბრაზილია
ბრაზილია (პორტ. Brasil), ოფიციალურო ბრაზილიაშ ფედერაციული რესპუბლიკა[1][2] (პორტ. República Federativa do Brasil) — ობჟათე ამერიკაშ კონტინენტიშ დო ლათინური ამერიკაშ რეგიონიშ უდიდაში ქიანა. ბრაზილია მახუთა უდიდაში სახენწჷფო რე მოსოფელის მუჭოთ ფართობიშ (8 514 877 კმ²) თეში მახორობაშ მეჯინათ (193 მლნ, 2012 წ).[3]
![]() |
![]() |
![]() | |
---|---|
ბრაზილია | |
ნანანოღა | ბრაზილია |
უდიდაში ნოღა | სან-პაულუ |
ოფიციალური ნინეფი | პორტუგალიური |
თარობა | ოპრეზიდენტე რესპუბლიკა |
პრეზიდენტი | დილმა რუსეფი |
ფართობი | 8,514,877 კმ²(მა-5) |
მახორობა | 192,272,890 (მა -5) |
ვალუტა | რეალი (BR) |
ქიანაშ კოდი | BRA |
ოტელეფონე კოდი | +55 |
ჯოხოდვალა[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
- ოფიციალური: ბრაზილიაშ ფედერაციული რესპუბლიკა
- პორტუგალიური: República Federativa do Brasil.
- ეტიმოლოგია: ქიანაშ ჯოხო Brasil მეღებული რე თაქ გოფაჩილი ჭითა ჯაშე, ნამუსჷთ თაქიან ინდიელეფ უძახჷნა „პაუ-ბრაზილს“.
- ქიანაშ კოდი: BR.
გეოგრაფია[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
ბრაზილია აშაძჷ ობჟათე ამერიკას დო უკჷნებუ თე კონტინენტიშ გვერდი ტერიტორია. სამძღო უღუ კონტინენტიშ 12 ქიანაშე 10-წკჷმა (არძაწკჷმა, ეკვადორიშ დო ჩილეშ მორკებათ). თენე რენა: ურუგვაი, არგენტინა, პარაგვაი, ბოლივია, პერუ, კოლუმბია, ვენესუელა, გაიანა, სურინამი დო საფრანგეთიშ გვიანა. არძაშე უგინძაშ სამძღო უღუ ბოლივიაწკჷმა 3400 კმ, არძაშე უმოს ჭიჭე სურინამწკჷმა - 597 კმ.
სახენწჷფო[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
- სახენწჷფოშ მადუდური: პრეზიდენტი დილმა რუსეფი (2011).
- კანონიშდუმადვალუ ორგანო: ჟირპალატამი ერუანული კონგრესი (81+513მაკათური).
ადმინისტრაციული დორთუალა[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
ბრაზილია ფედერალური სახენწჷფო რე, ნამუთ აკმოდირთუ 26 შტატშე (estado) დო 1 ფედერალური ოლქიშე (distrito federal). შტატეფს უღჷნა მუნეფიშ კონსტიტუცია, კანონიშდუმადვალუ ორგანო დო ჸუნა გუბერნატორეფი.
- ოორუე ამაზონეთი: აკრი – ამაპა – ამაზონასი – პარა – რონდონია – რორაიმა – ტოკანტინსი.
- ოორუე-ელახი: ალაგოასი – ბაია – მარანიანი – პარაიბა – პერნამბუკუ – პიაუი – რიუ-გრანდი-დუ-ნორტი – სეარა – სერჟიპი.
- ობჟათე-ელახი: ესპირიტუ-სანტუ – მინას-ჟერაისი – რიო-დე-ჟანეირო – სან-პაულუ.
- ობჟათე: პარანა – რიუ-გრანდი-დუ-სული – სანტა-კატარინა.
- ცენტრალური ბჟადაალი: ფედერალური ოლქი – გოიასი – მატუ-გროსუ – მატუ-გროსუ-დუ-სული.
დემოგრაფია[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
- მახორობა: 192,272,890 მლნ (2009), თენეფშე 55% ჩე (კჷნოხონეფით პორტუგალიარეფი, გერმანალეფი, იტალიარეფი, ესპანარეფი, პოლონარეფი), 38% მიშნაკათეფი, 6% უჩა.
- ნინეფი: პორტუგალიური-ოფიციალური, თე ნინაშა იჩიებუ მახორობაშ 92%, ესპანური, ინგლისური, ფრანგული.
- რელიგია: კათოლიციზმი.
- ნოღეფი (ვითოში): ბრაზილია (2.160, ნანანოღა), სან-პაულუ (10,195; აგლომ. 18,847), რიო-დე-ჟანეირო (6,120; აგლომ. 11,437), ბელუ-ორიზონტი (2,347; აგლომ. 4,519), სალვადორი (2,590; აგლომ. 3,253), ფორტალეზა (2,278; აგლომ. 3,044), კურიტიბა (1,670; აგლომ. 2,907), მანაუსი (1,644), რესიფი (1,515; აგლომ. 3.646)
ჩინებული ბრაზილიარეფი[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
- არქიტექტორი - ოსკარ ნიმეიერი.
- ჭარუეფი - ჟორჟი ამადუ, პაულო კოელიო.
- პოლიტიკოსეფი - ჟუსელინუ კუბიჩეკი, ფერნანდო კარდოსო.
- სპორტსმენეფი - პელე, გარინჩა, ზიკო, ბებეტო, რომარიო, რონალდო, რონალდინიო,კაკა, (არძა კუჩხბურთი), ემერსონ ფიტიპალდი, აირტონ სენა, ნელსონ პიკე (არძა ავტორულა).
- მაბირეეფი მარისა მონტე, ივეტი სანგალო, სალომე დე ბაია.