თემურიდეფი

თემურიდეფი — თემურლენგიშ მონძეეფიშ დინასტია, მამართალეფი მავერანაჰრის, ირანს დო ინდოეთის 1370 წანაშე 1858 წანაშახ.

თემურიშ ღურაშ ბორჯის (1405 წანა) თიში ქომოლსკუა შაჰრუჰი ომინჯუდჷ ხორასანს, თემურიშ მოთალეფშე ჯეჰანგირიშ ქომოლსკუა პირ-მუჰამედი მართჷნდჷ ავღანეთის, ომარი დო აბუ-ბექრი (მირან-შაჰიშ ქომოლსკუალეფი) — აზერბაიჯანს დო ბაღდადის, პირ-მუჰამედი, რუსტამი დო ისქანდერი (ომარ შეიხიშ ქომოლსკუალეფი) — ფარსის დო ირანიშ ერაყის. მირან-შაჰიშ ქომოლსკუა, ხალილ-სულთანი ჩინეთშა ოლესქერეთ ზათი ჯარეფით გერედჷ ტაშკენტის.

თემურქ მუში მონძეთ დადგინჷ პირ-მუჰამედი, ჯეჰანგირიშ ქომოლსკუა, მარა თინა ვაუჩინებჷნა მონძეთ.

თემურიდეფი მავერანაჰრის

ხალილ-სულთანი ომინჯუდჷ მავერანაჰრის 1405 −1409 წანეფს, მარა უკული დემარცხჷ დო აძვილებურქ იუ უღიარებუდუკო შაჰრუჰიშ უმაღალაში ხემანჭუობა, ნამუთ 1405 —1447 წანეფს რდჷ ჰერათიშ სულთანი.

1409 −1449 წანეფს მავერანაჰრიშ მამართალი რდჷ შაჰრუჰიშ ქომოლსკუა ულუღ ბეგი, ნამუშ ღურაშ უკული თიშ მონძე რდჷ აბდ ალ-ლატიფი. აბდ ალ-ლატიფი კინ ეთიშ ბიძისკუაქ დოჸვილჷ, ულუღ ბეგიშ ჯიმასკუა აბდულა იბნ იბრაგიმ სულთანქ დო დეპატონუ მავერანაჰრის.

1451 −1457 წანეფს მავერანაჰრიშ მამართალი რდჷ აბუ საიდი. 1457 წანას თიქ თემურიდეფიშ სახენწჷფოეფი მავერანაჰრი დო ხორასანი აკაართიანჷ ართ სახენწჷფოთ.

1469 −1494 წანეფს მავერანაჰრის მართუნდჷ აბუ საიდიშ ქომოლსკუა, სულთანი აჰმედ მირზა.

თემურიდეფი ხორასანს

თემურიდეფქ ბაღდადი დიო ხოლო 1405 წანას მიოდინეს, აზერბაიჯანი — 1408 ანას ( ყარა-ყოინლუშ აწმაჸუნუშ ყარა იუსუფიშ გომორძგუაშ შედეგო). დოსქილადირი ოლქეფი შაჰრუჰიქ ჭიჭე-ჭიჭეთ ქჷდუჸუნუ მუშ ხემანჭუობას. 1406 წანას ხალილ სულთანქ მოჯალაგუ თემურიშ მონძე პირ მუჰამედი დო 1407 წანას ქოთ დოჸვილუ, ნამუშ უკული შაჰრუჰიქ გეჭოფუ ხორასანი. 1409 წანას თიქ გეჭოფუ მავერანაჰრი დო დორხველი ქომოლსკუა ულუღ ბეგი ქჷდარინუ მამართალო. 1414 წანას თიქ, თაშნეშე, აკორანგუ ისქანდერიშ არყება დო ფარსიშ გამგებელო ქჷდარინუ მუშ მაჟირა ქომოლსკუა იბრაგიმი (1414—1435), იბრაგიმიშ უკული — თიში ქომოლსკუა აბდალაჰი (1435—1445).

შაჰრუჰიქ მუსხირენშა დოლესქერუ აზერბაიჯანი დო 1436 წანაშ კინ ქჷდიჸუნუ. თიშ მამართალო შაჰრუჰიქ ქჷდარინუ ყარა იუსუფიშ ქომოლსკუა ჯეჰან შაჰი. შაჰრუჰი დო თიში ქომოლსკუალეფი მუნეფიშ ტერიტორიეფს ულუანდეს კულტურაშ გოვითარაფაშო დო ჯგირობუაშო.

შაჰრუჰიშ მაფობაშ დალიას, კინ გენძალიერჷ აწმარენჯობურ ყარაფეფქ დო თიშ ღურაშ უკული სახენწჷფოქ ქჷდანთხუ. ულუღ ბეგი დორხველ ქომოლსკუაქ აბდ ალ ლატიფიქ დოჸვილუ. ხორასანს ომინჯუდჷ შაჰრუჰიშ მოთა, აბუ-ლ-ყასიმ-ბაბური (1450—1457), მავერანაჰრის — მირან შაჰიშ მოთა, აბუ საიდი (1451—1469 წწ.).

თემურიდეფშე გჷნოდირკილი ჯეჰან შაჰიქ 1452 წანას ქჷდიჸუნუ ფარსი, 1457 წანასს — ხორასანი, მარა მორჩილ ბორჯით დუთმუ თე ტერიტორიეფი აბუ საიდის, ნამუქჷთ მორჩილ ბორჯით აკადგინჷ თემურიდეფიშ სახენწჷფოშ ართიანობა. აზერბაიჯანიშ დოჸუნალაშ ცადებაქ (1469 წანა) აბუ საიდიშ ღურაშ ბაძაძო გჷნირთჷ. ჭკორო ქინოლჷ (1469 წანაშ 31 ღურთუთა) დო ჸვილირქ იჸუ აყ-ყოინლუშ აწმაჸუნუშ უზუნ-ჰასანიშით.

ჩინებული თემურიდეფი

დინასტიაშ კანკალე წჷმმარინაფალქ ჯოხო გიჸოთჷ, მუჭოთ მენცარქ დო ლიტერატორქ:

ულუღბეკი — დიდი ასტრონომი დო მათემატიკოსი.
ჰუსეინ ბაიკარი (ფსევდონიმით ჰუსეინი) დი ბაბური — ჩინებული პოეტეფი.
ბაბური ჩინებული რე მუჭოთ ავტორი ისტორიული მემუარეფიშ ჯოხოდვალათ „ბაბურ-ნამე“.
თემურლენგიშ მოთა აბუ-ბექრი ლერსეფს ჭარუნდჷ.
თემურლენგიშ მოთა სულთანი ისქანდერი — პოეტი.
მირან-შაჰიშ ქომოლსკუა, ხალილ სულთანი თაშნეშე ლერსეფს ჭარუნდჷ.
თემურლენგიშ კოთა, შაჰრუჰიშ სკუა — ბაისონკური ჰერათის ოხანტურე გალერეაშ დჷმარსხუაფალი რდჷ.
ბაბურიშ ცირასკუა გულბადან ბეგიმი — აკა ოსური ისტორიკოსი შქა ოშწანურეფიშ ინდოეთის.
ბაბურიშ გამნარყი, ზებუნისო — ბჟაეიოლს ჩინებული პოეტესა.

თემურიდეფიშ არქიტექტურაშ შედევრეფი

თემურიდეფიშ მართუალაშ ბორჯის შქა აზიას, ირანს, ინდოეთის დო ავღანეთის აკიქიმინჷ მოსოფელიშ არქიტექტურაშ მიარე შედევრქ. კერზოთ:

გურ ემირიშ მავზოლეუმი სამარყანდის
ბიბი ხანუმიშ მეჩეთი სამარყანდის
ულუღბეკიშ მადრასე სამარყანდის
ხოჯა აჰმედ იასევიშ მავზოლეუმი თურქესტანს
ჰუმაიონიშ მავზოლეუმი დელის
თაჯ-მაჰალიშ მავზოლეუმი აგრას დო შხვ.

თაშნეშე ქოძირით

თემურლენგი

რესურსეფი ინტერნეტის