მურიცხეფოშქაშე ოფირჩა
მურიცხეფოშქაშე ოფირჩა, მოო — მატერია დო რადიაცია ნამუთ არსებენს გალაქტიკეფს, მურიცხეფიშ სისტემეფიშ შქას. მატერია იკათუანს აირეფს, იონური, ატომური დო მოლეკულური ფორმეფით, თაშნეშე ნტვერს დო კოსმოსურ ჩხორიეფს. თინა აკმაფშანს ოფირჩას მურიცხეფიშ შქას დო ჯგირო ახოლუ მუკი-მუკი მადვალუ გალაქტიკეფოშქაშე ოფირჩას. ენერგია ნამუთ კინ თი მოცულობაშიე, მარა ელექროჭაჭმენტურ-რადიაციული ფორმათ, რე მურიცხეფოშქაშე რადიაციული ვე.
მურიცხეფოშქაშე ოფირჩა აკმოდირთუ მიარე ფაზეფიშე, ნამუეფით ართიანშე ირჩიებუ მატერიაშ იონური, ატომური, მოლეკულური ფორმეფით, თაშნეშე ტემპერატურათ დო პისქვინით.
მურიცხეფოშქაშე ოფირჩაშ თარი კომპონენტეფი რე წყარბადი დო ჰელიუმი, უმოსი ჭიჭე მუდანობათ: ნოშქერბადი, ჟანგბადი დო აზოტი. შხვადოშხვა ფაზეფიშ თერმული წნევა ართიანწკჷმა დაბალანსებურიე დონდორულო. ჭაჭმენტური ველეფი დო ტურბულენტური ჸარაფეფი ხოლო ირძენს წნევას მოო-შ დინახალე, დო ჸათე წნევა უმოს შანულამიე დინამიკურო, ვიდრე თერმული. მურიცხეფოშქაშე ოფირჩას მატერია უმოსო მოლეკულური ფორმაში რე დო თიში პისქვინი 106 მოლეკულა რე სმ3-ის (1 მილიონი მოლეკულა სმ3-ის). მოო-შ ჩხე, დიფიზიურ რეგიონეფს მატერია იონიზებულიე დო პისკვინი შილებე რდას 10−4 იონი სმ3-ის. შევადარათჷნ, ჰაერს, 1019 მოლეკულა რე სმ3-ის, ლაბორატორიულ მაღალი ვაკუუმიშ კამერას 1010 მოლეკულა სმ3-ის (10 მილიარდი მოლეკულა სმ3-ის). მოო-შ მასაშ 99 % აირიშ შხვადოშხვანერი ფორმა რე დო დინასქილედი 1 % ნტვერიე. ატომეფიშ მუდანობათ, მოო-შ აირიშ 91 % წყარბადი რე, 8.9 % ჰელიუმი დო 0.1 % რე ჸეთი ელემენტეფიშ ატომეფი, ნამუეფით წყარბადიშე დო ჰელიუმიშე მონკა რე. ჸათენეფს ასტრონომიას, მეტალეფს უძახჷნა. მასათ, ჸათე მუნაჩემეფი უდრენს 70 % წყარბადის, 28 % ჰელიუმს დო 1.5 % უმოს მონკა ელემენტეფს. წყარბადი დო ჰელიუმი დუდშეიანი ნუკლეოსინთეზით რე ფორმირებული დო უმოს მონკა ელემენტეფი მურიცხული ევოლუციათ.
მურიცხეფოშქაშე ოფირჩას უღჷ დიდი შანულობა ასტროფიზიკას, მუშენდა თის უკინებჷ ოშქარული როლი მურიცხული დო გალაქტიკური მასშტაბეფიშ შქას. მურიცხეფი იფორმირებჷ მოო-შ არძაშე უმოსო პისქვინურ რეგიონეფს, მოლეკულურ მუნაფეფს დო მოო-ს აკმაფშანს მატერიათ დო ენერგიათ: პლანეტარული ნირსეულეფით, მურიცხული ბორიეფით დო სუპერნოვეფით. მურიცხეფიშ დო მოო-შ ჸათე ურთიართქიმინჯალათ შილებე დედგინას ტემპიქ, მუ ტემპით გალაქტიკა გახარჯენს მუში აირულ დინახალენ აკოდგინალუას. თაშნეშე შილებე დედგინას გალაქტიკაშ ხანგჷნძარალაქ, მუ ხანგჷნძარალათ შეულებჷ თის მურიცხეფიშ აქტიური ფორმირაფა.
ვოიაჯერ 1 რდჷ პირველი კოსმოსური აპარატი ნამუქჷთ მიოჭირინუ მურიცხეფოშქაშე ოფირჩას, 2012 წანაშ 25 მარაშინათუთას. ვოიაჯერ 1 გიმირკვიენს მურიცხეფოშქაშე პლაზმას დო ნტვერს მისიაშ თებაშახ.
მურიცხეფოშქაშე ოფირჩაშ აკოდგინალუა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]რცხილი ოძირანს ჩქინი გალაქტიკაშ მოო-შ კომპონენტეფს
| კომპონენტი | მოცულობა | შკალაშ სიმაღალა (პს) |
ტემპერატურა (კ) |
პისქვინი (წილაკეფი/სმ3) |
წყარბადიშ დგომარება | ობზერვაციული რკვიებაშ ტექნიკა |
|---|---|---|---|---|---|---|
| მოლეკულური მუნაფეფი | < 1% | 80 | 10–20 | 102–106 | მოლეკულური | რადიო დო ინფრაჭითა მოლეკულური ემისიეფი დო აბზორფციაშ ღოზეფი |
| რგილი ნეიტრალური ოფირჩა (რნო) | 1–5% | 100–300 | 50–100 | 20–50 | ნეიტრალურ ატომური | H I 21 სმ ღოზიშ აბზორფცია |
| ტიბუ ნეიტრალური ოფირჩა (ტნო) | 10–20% | 300–400 | 6000–10000 | 0.2–0.5 | ნეიტრალურ ატომური | H I 21 სმ ღოზიშ ემისია |
| ტიბუ იონიზებული ოფორჩა (ტიო) | 20–50% | 1000 | 8000 | 0.2–0.5 | იონიზებული | Hα ემისია დო პულსარეფიშ დისპერსია |
| H II რეგიონეფი | < 1% | 70 | 8000 | 102–104 | იონიზებული | Hα ემისია დო პულსარეფიშ დისპერსია |
| კორონალური აირეფი ჩხე იონიზებული ოფორჩა (ჩიო) |
30–70% | 1000–3000 | 106–107 | 10−4–10−2 | იონიზებული (მეტალეფი ხოლო იონიზებული ) |
რენტგენული ემისიეფი; იონიზებული მეტალეფიშ აბზორფციაშ ღოზეფი, გიშაკერზაფილო ულტრაიაიაშფერ ჩხორიეფს |
რესურსეფი ინტერნეტის
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]