თუდოლენი ჩხოროწყუ

ოფუტე
ქვედა ჩხოროწყუ
ქიანა	საქორთუო
აკანი	სამარგალო-ჟიმოლენი შონე
მუნიციპალიტეტი	ჩხოროწყუშ მუნიციპალიტეტი
მახორობა	1192 კოჩი 2014
ბორჯიშ ორტყაფუ	UTC+4

თუდოლენი ჩხოროწყუ (ქორთულო ქვედა ჩხოროწყუ) — ოფუტე საქორთუოს, სამარგალო-ჟიმოლენი შონეშ აკანს, ჩხოროწყუშ მუნიციპალიტეტის. 2014 წანაშ მახორობაშ ეჭარუაშ მუნაჩემეფით, ოფუტეს ოხორანს 1192 კოჩი.

ორთა დო გეოგრაფია

იდვალუაფუ დაბა ჩხოროწყუშ ობჟათე-ბჟადალშე, წყარმალუეფიშ — ხობწყარიშ დო ოჩხომურიშ შქას. ობჟათეშე ომძღჷ ლესიჭინე, ბჟადალშე ახუთი.

ოფუტეს რე ჭითადიხა-ალუვიური ნერჩი. ოფუტეშ ნერჩი ძალამი ნოჸოფიერი რე დო თაქ უჯვეშაში ბორჯიშე ხვეიანო მოჸუნდეს ლატი, ღუმუშ ღუმუ დო შხვა. აბანიშ უდიდაშ ნორთის „ოჩე“ დო „ხორგონა“ ჯოხო. ტყალეფს ჩანდჷ შხვადოშხვა ჯიშიშ ბინეხი. ოდგინანდეს ჯგირ ღვინს.

ისტორია

თე ოფუტე ბრელშა ჸოფე ანაორხებუ დო გინნაჭვა ნტერშე. გინოჩამათ, თათარეფს თე ოფუტეს ოთხი წყუ აკუფშაფუნა დო დოუსქირუაფუნა.

2008 წანაშ მარაშინათუთაშ საქორთუო-რუსეთიშ ლჷმაშ ბორჯის ოკუპირაფილი რდჷ რუს აგრესორეფშე დო თინეფქ ოფუტე დიტუეს 2008 წანაშ გერგობათუთას.

ტოპონიმიკა

• ოღორღონჯე, აბანი. რე ონტყოლაშეამი ჭალე, გოფაჩილი ვე.
• ჩეჯა, ჩეჯალონი, თაქი ჯვეშო ჩეჯაშ (ქორთ. „ალვის ხე) ტყა ჸოფე დო უკული გუჭვარჷნა.
• ჭვილიში, აბ. 1. გინნაჭვი დიხა - თურქობაშ ბორჯის გვალო გეგნუჭუნა დო გვალო აუორხებუნა. 2. რე გინოჩამა, ნამდა აბანი მონაჭვარა რე.
• სურონა, თე აბანს ჯალეფი სურუეფით ჸოფე ფორილი.
• ჭალე, წყარმალუშ გოფაჩილი ვე.
• საბოკუჩო, ბოკუჩეფიშ გვარიშ განობა.
• საბებიო, ბებიეფიშ გვარიშ განობა.
• საბელქანო, აბ. ბელქანიეფიშ გვარი ნოხორინუე თე განობას.
• საჟვანიო, ჟვანიეფიშ გვარიშ განობა.
• საშამათო, შამათეფიშ გვარიშ განობა.
• საზედანიო, ზედანიეფიშ გვარიშ განობა. ზედანიეფი ამდღა ხოლო ოხორანა, მარა ჭიჭე მუდანობათ.
• როკონა, ჭუბურიშ დო ჭყონიშ ტყა ჸოფე, უკული ჯინჯის მოუჭკჷრჷნა არძა დო როკონა დოსქილადე ბრელ ხანს.
• ჭყონა, ჯვეშ ბორჯის ჭყონიშ ტყა ჸოფე.
• ნაისირუ, აბ.
• ნაჭკიდუ, აბ.
• ნაღუმუ, აბ.
• ოხოჯე, აბ.
• ნაოჭკადური, ჯვეშ ბორჯის ოჭკადურე ჸოფე.
• ნაოსხაპუ, ოსხაპალი, ოლაჸაფე აბანი, წოხლე თაქ შაყარუა ნოჩქვენა.
• გუდური, აბ. თაქ გუდური, ჩე ბინეხი თხომუშ, ხვიმაშ, უშქურიშ დო ჭუტა სხულიშ მაღალ ჯალეფშა ჸოფე მეშქუმალირი.
• საყალიჩო, ყალიჩეფიშ გვარიშ განობა.
• საპაპაო, პაპეფიშ გვარიშ განობა.
• საგოგუო, გოგუეფიშ გვარიშ განობა.
• ოქაჯე, აბ. უგუული, ოშქურანჯი, ოქაჯე დო ომაზაკვალე აბანო მინოჩქვენა ჯვეშო.
• საპაპასქირო, პაპასქირეფიშ გვარიშ განობა.
• გიოში ნაღუმუ, გიო პაპასქირიშ ნაღუმუ, აბანი.
• საახალიო, ახალაიეფიშ გვარიშ განობა.
• ოჩხომური, წყარმაალ ოჩხომურიშ ჭალე.
• საკვარაცხელიო, კვარაცხელიეფიშ გვარიშ განობა.
• ნადუქანუ, ჯვეშო თე აბანს ვაჭარ გოგუას დუქანი ნოღვე.
• ნახანგირუ, „გაჭირებათ ნარინა აბანი,“ აბანი. პატჷნჭკორალაშ ბორჯის ყაზახეფიშ ღარტაკული ოზე-კარეფი ჸოფე, თაქიანი დიხეფი უნოჸოფო ჸოფე დო თეშ გეშა თაქიან ჭკორეფს დო ყაზახეფს რსულ სიღარტაკეს უხვადუდეს რინა. თეჯგურა მონკა პიჯალეფს მახორუ კათას ჭირი ხოლო ქაშაკათაფუ დო გვალო გოუპარტახებუ, თეშენი თე აბანს ნაპარტახუს ხოლო უძახჷნა.
• ნაეზვარი, ნოხორიი, აბ.
• ეგიარზენი, აბ.
• ენწერი, აბ. წოხლე ოტურე დო ოგერე აბანი ჸოფე, სხუნუეფიშ ხეშუულობაშ ბორჯის ჩაიშ პლანტაციეფი რდჷ.
• თუდოლენი ჩხოროწყუ (ქორთ. ქვედა ჩხოროწყუ), ოფუტეშ ართი, ობჟათე-ბჟადალიშ დიდი ნორთი რე.
• სისორდიაში ფონი, სისორდიაშ ჭალე.
• რატიაში ნოხორიი, აბ.
• გოჩა ფანფიაში ნოხორიი, აბ. თე კოჩი ძალამი დოკვირაფილი კოჩი ჸოფე, მახონალ-მათასალი, ძალამი გაკეთებული ყაზახი ჸოფე. უჩილათუო შენოლებუე ტაროსუბადოშ მუნაფაშ გჷშაჩინება. კათა თე მუნაფას „გოჩაში მუნაფას“ ნოძახუე.
• ახაიაში ნაჯარუ, აბ. თაქ ახალაიაშ დიდი ფანიაშ, დიდი ბაბუშ ოშაყარუ, ჯარალუაშ აბანი ჸოფე.
• ახაიაში ნაწისქვილუ, ახალაიაშ ნაოქუმუ (ნაწისქვილუ), აბ.
• ხობუტიაში ნაწისქვილუ, აბ.
• ნაანგურუ, აბ. თაქი ჯვეშო ოანგურე ჸოფე.
• ნაფაცხუ, აბ. მომაღალაფირი, ზურგა აბანი რე, ამდღა თაქი ხონუაშ ბორჯის ჯვეში კეცეფი დო კოტოშ ნატახერეფი ეშმაცენს დიხაშე. ჯვეშო თაქი კვარაცხელიეფი ნოხორუენა.
• ნაკარუ, ჯვეშო მეორინჯეშ კარე ჸოფე თაქი.
• ნადუქანუ, აბ. უჯვეშაში დუქანი ჸოფე თაქი.
• ნაფაცხუ, პატჷნეფს თაქ ფაცხეფი ნოღვენა.
• ენწერი, აბ.ონწარე, წყარამი, ონტყოლაშე აბანი.
• დიდჸვანა, აბ. ნოჸოფიერი აბანი, ოჸვანე.
• ოისერე, აბ.
• ჩეშონური, აბ. თე აბანს ნოჩვე ჩე შონური მაღლარს. თაქი ჩეჭიფეში ხოლო ჸოფე.
• ნაჭკიდუ, აბ.
• ნაღუმუ, აბ.
• ნაჭკადუ, აბ.
• ნამურუცხუ, აბ. დიხაზურგა, მაღალი აბანი. ჯვეშეფიში გინნაჩემით, თაქი მურიცხი გუთოლაფე. წიმინდე აბანი რენია, ოხვამე აბანი. თაქი ნოჩქვენა მუნაფაშ გჷშაჩინება, გჷშაკერძაფილო ნოჩქვენა „ინგირიში დუდიშიმუნაფა,“ თინა ოშქურანჯი ვაჸოფე, ჭიჭეთ დუნოჭვემუე დო გეგნოღალუე, „პალიასტომიში მუნაფა“ ოშქურანჯი ჸოფე, თინა ბრელხანამი ჭვემაშ დო ტაროსუბადოშ მაუჭყაფალი ჸოფე, ფშხირას კირცხი ხოლო ნოჩქვე.
• ბეგი, აბ.
• ჯვეში შარა, აბ.
• ნარტები, აბ. წოხლე ტყა ჸოფე, თე ტყას ტყვეეფი დოუხვილჷნა, სერით მაჯინს ქუდორულაფუ, ტყვეეფს ურტებუნა დო აფხაზეთიშა მიდურთუმუნა.
• ჭუბურონი, აბ.
• ნაოსხაპუ, აბ.
• ნაორტვინუ, აბ. ჯვეშო თაქი დადიეფიში ორტვინი ჸოფე.
• ჭვიტილური, თაქი ჭვიტილურიშ მაღლარი ნოჩვე.
• ტები, ტყა, ჯვეშო თაქი ჭყონიშ უგუული ტყა ნოჩვე.

ლიტერატურა

• ჩხოროწყუს რაიონის ტოპონიმიკის კატალოგი - გივი ელიავა, გივი ფარულავა, გრიგოლ შენგელია