ადამიერი
|
ადამიერი Homo sapiens |
||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
||||||||||||||
| მენცარული კლასიფიკაცია | ||||||||||||||
|
||||||||||||||
| ლათინური ჯოხო | ||||||||||||||
| Homo sapiens Linnaeus, 1758 | ||||||||||||||
| გიმენრანწკეფი | ||||||||||||||
|
||||||||||||||
| თხილუაშ სტატუსი | ||||||||||||||
 | ||||||||||||||
|
|
ჭკვერი ადამიერი (ლათ. Homo sapiens) იკოროცხუ პრიმატეფიშ გვარო, ჰომინიდეფიშ ბუნაშ, ადამიერიშ ნოგორიშ აკა წჷმმარინაფალო. ადამიერქ დიდი გაულა იღვენჷ დიხაუჩაშ ბიოსფეროშ აკოქიმინუას, გაჭყჷ დიხაუჩაშ მუში ნცხი — ანთროპოსფერო. ადამიერეფიშ ართობურალას ჯოხო პოპულაცია ვარდა კოჩიშობა. ინდივიდეფიშ ურთიართალა აკმოქიმინუნს ჯარალუას ვარდა სოციუმს. ინფორმაცია, ნამუთ ადამიერს მონძალაშ ემუშაფეფიშ შარათ გჷნმაჩამუ, ცირკულირენს ჯარალუას დო წჷმოქიმინუნს ნოოსფეროს. ჯარალუაშ არძა მატერიალური დო ინფორმაციული ხანდა წჷმოქიმინუნს კულტურას. ადამიერი, მუჭოთ თელი ორგანიზმეფიშ 90%, ირთუ ჟირ სქესო: კოჩი დო ოსური.
რსხულიშ აკოდგინალუა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]ასე დისკუსიაშ ოკითხი რე, ოხვილური რე დო ვარ ადამიერიშ გვარობაშა Homo sapiens ნეანდერტალარიშ დინოხუნაფა, დო ვარ გირთას ადამიერიშ ჟირ გიმენგვარობათ: Homo sapiens neandertalis დო Homo sapiens sapiens, შხვა ზიტყვეფით ქობთქუათჷნ, აკმადგინანა დო ვარ პალეანთროპეფი დო ადამიერეფი ალმახანური ფიზიკური სახეშ ართ გვარობას. თე პრობლემაშ გინოჭყვიდირიშ უკული შილებე იბვარაუდათ, შილებე დო ვარ თე ჟირი ჸაშე გამნარყიშ მეღება დო წჷმორინელი რე დო ვარ ალმახანური ადამიერეფიშ პოპულაციას ნეანდერტალარეფიშ გენი.
ადამიერიშ წჷმოულარობა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- მითოლოგიაშ უმენტაშობას ადამიერიშ ჯიში მოურს მასქერეფიშ მასქერეფშე ანუ მაართა ადამიერეფიშ ნოგორშე, ნამუთ ადამიერიშ ნანათ (დიდათ) დო მუმათ (ბაბათ) გჷნირთეს. სკანდინავიური მითოლოგიაშ მეჯინათ, ადამიერიშ მაართა წირსფალს ასკი დო ემბლა ჯოხოდჷ, იუდაიზმის დო თიშე წჷმულირი რელიგიეფს - ადამი დო ევა.
- კანკალე მითოლოგიას ღორონთეფი ართბორჯულო აკმოქიმინუნდეს ედომუშამ ერს.
- იუდაიზმის, ბერძენულ მითოლოგიას, ადამიერეფიშ ჯიშიქ მუსხირენშა წჷმორთჷ.
- სამენცარო თოლწონუათ, ალმახანურ ადამიერქ გორჩქინდჷ აფრიკას, დოოხოლაფირო 200 ვითოში წანაშ კინოხ, ევოლუციაშ შედეგო ადამიერეფიშ (მაიმუნიშობური) ნოგორშე. რებეკა კანიშენი ჩატარაფილი მიტოქონდრიული დნმ - იშ „უშუარი“ ანალიზიშ შედეგო, გჷთანჯუ ადამიერეფიშ მაართა წირსფალიშ ევაშ ხანი - 160 ვითოში წანელი. ხოლო 196 ვითოში წანელი რე ადამიერეფიშ დუდიშ ხოკოეფი ომო-1 დო ომო-2 ანუ (homo sapiens) ეთიოპიას. 100 ვითოში წანაშ კინოხ, მაართა დოხორინიშ ბორჯის, მაართაჸოფირი ადამიერეფიშ მუდანობა 10000 ქომოლკოჩიშ მეტი ვარდჷ. შხვეფს შქას, აფრიკაშე გჷნიხორჷ ხვალე მუსხირენ ოშობაშ ადამიერეფიშ ჸაქ.
- 66 ვითოში წანაშ კინოხ, ადამიერეფქ ინდოეთის ქჷმიანჭეს. ადამიერეფი დო ნეანდერტალარეფი ართო ოხორანდეს არხო ბჟაეიოლს.
- 40 ვითოში წანაშ კინოხ, გორჩქინდჷ ორინიაკიშ კულტურაქ.
ადამიერიშ ორგანიზმი
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
არძო ჩხოლარიშობურო, ადამიერიშ ორგანიზმი ხოლო მილიარდობათ აკაბურცხა კურთხუეფშე აკმოდირთუ. ართი კონკრეტული სახეშ კურთხუეფი ნორშვის აკმოქიმინუნს, ხოლო შხვადოშხვა ნორშვი — ორგანოეფს, სამანგათ, გურს დო ფიჟვეფს. ორგანოეფიშ კანკალე ბუნა სისტემეფო აკმიართიანუაფჷ, მუშენჷ-და ედომუშამი ფუნქციას ასრულენს. ადამიერიშ ორგანიზმის ბრუო თარი სისტემა რე.
დადგინალი სისტემა ძვალეფიშე დო ორსხუაფუეფიშე აკმოდირთუ, ნამუთ ორგანიზმიშ ლიბუ ნორთეფიშ გიობიჯალი რე დო ნამუსჷთ კუნთეფი მიარსხუაფუ. მაჸარაფალი სისტემა კუნთეფი რე, ნამუთ კიდურეფს დო რსხულიშ შხვა ორგანოეფს აჸარენს.
ოჭკომალიშ მუმანელებერი სისტემა ოჭკომალს აკმოფაჩჷნს დო ანთხიერენს. თაჸურეშე ოჭკომალი ნიბთარობეფი ზისხირშა გჷნმურს. გჷმმართალი სისტემა ორგანიზმის ნოსქილედეფშე ადუდიშულენს. თინა ჭაჭეფს დო შარდიშ ბუშტიშე აკმოდირთუ.
ოშურიელე (ტრაქეა) დო ფიჟვეფი შურიშოღალარ სისტემას აკმადგინანს. თიშ საშვალებათ დინმიბშურუანთ ჟანგბადის, ნამუსჷთ ჩქინი ორგანიზმი ოჭკომალშე ენერგიაშ მიოღებელო გჷმირინუანს. ზისხირიშ მეულა-მოულაშ სისტემა გურს, ზისხირჯერღვეფს დო ზისხირს იკენს. ზისხირი ოჭკომალი ნიბთარობეფით დო ჟანგბადით ზირუნს ედომუშამ რსხულს დო ნოსქილედეფი გიმუღჷ.
ნერვული სისტემა დუდიშ, ოჭიშიშ ტვინიშ დო მიარემუდანობაშ ნერვეფშე აკმოდირთუ. თინა რსხულს მეღალეფიშ დო სიგნალეფიშ გჷნოჩამაშ საშვალება რე. ოსურიშ დო კოჩიშ რეპროდუქციალური სისტემეფი ადამიერიშ გამრავლებას ხეს უნწყუნს.
მეცნარობა ადამიერშენი
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- ანთროპოლოგია
- გენეალოგია
- ისტორია
- ლინგვისტიკა
- მედიცინა
- ფსიქოლოგია
- სოციოლოგია
- ფილოსოფიური ანთროპოლოგია
- ეთნოგენეზი
- ეთნოგრაფია
- ეტიოლოგია
ლიტერატურა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- Freeman, Scott; Jon C. Herron, Evolutionary Analysis (4th ed.) Pearson Education, Inc., 2007. ISBN 0-13-227584-8 pages 757–761.
რესურსეფი ინტერნეტის
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- MNSU Archived 2009-07-09 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
- Archaeology Info Archived 2011-05-28 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
- Homo sapiens
|
ათე სტატია მერკე რე. თქვა შეგილებუნა ქიმეხვარათ ვიკიპედიას დო გაგშათინათ დო გახვეიანათინ. |