აყ-ყოიუნლუ

	აყ-ყოიუნლუ ;
	; აყ-ყოიუნლუ ტერიტორიული ექსპანსიაშ პიკის, უზუნ-ჰასანიშ მართუალაშ ბორჯის
ნანანოღა	ბაიბურთი; პალუ; ერგანი; დიარბაქირი (1403–1468); თავრიზი (1468-1478)
ნინა	სპარსული (ოფიციალური), აზერბაიჯანული
რელიგია	სუნიზმი
ფარაშ ართური	აკჩე; აშრაფი; დინარი; ტანგკა
დუდალაშ ფორმა	მონარქია
	მამართალი
- 1378–1435	ყარა იულუქ ოსმან-ბეი (მაართა)
- 1497–1503	სულთან-მურადი (ეკონია)

აყ-ყოიუნლუ, ჩეკირიბამი თურქმანეფი — ოღუზი თურქეფიშ (თურქმანეფი), კულტურულო სპარსული, კონფედერაციული გოართოიანაფა. დირსხუ ისტორიული დიარ ბაქრიშ რეგიონს, ყარა იულუქ ოსმან-ბეით. 1378-1503 წანეფს ჩეკირიბამი თურქმანეფიშ აკოდგინალუაშა მიშმეშჷ თეხანური ბჟაეიოლი თურქეთი. ჸოფაშ ეკონია დეკადეფიშ პერიოდის, აყ-ყოიუნლუს უკინებუდჷ სომხეთი, აზერბაიჯანი, ირანიშ უმენტაში ნორთი, ერაყი, თაშნეშე ომანი. აყ-ყოიუნლუქ ტერიტორიული ექსპანსიაშ პიკის, მიოჭირინუ უზუნ-ჰასანიშ მართუალაშ ბორჯის.

აყ-ყოიუნლუს კონფლიქტური ურთიართობა უღუდჷ ყარა-ყოიუნლუწკჷმა, ნამუთ ფშხირას ოლიმუდჷ აყ-ყოიუნლუს. ყათეშ გეშათ, თის (აყ-ყოიუნლუს) დუდშე სერიოზული ტერიტორიული გოფართინაფაშა ვემიაჭირინუ. მარა სიტუაციაქ დითირჷ უზუს-ჰასანიშ მართუალათ. თიქ, 1467 წანას დამარცხჷ უჩაკირიბამეფიშ მამართალი ჯეჰან-შაჰი. უზუნ-ჰასანქ თაშნეშე დამარცხჷ ჯეჰან-შაჰიშ სქუა ჰასან-ალი დო თიში ალმარენჯი თემურიდი აბუ-სეიდი. ყათე მოლინეფიშ უკულ, უზუნ-ჰასანქ გეჭოფჷ ბაღდადი, თაშნეშე ტერიტორიეფი სპარსეთიშ ჸუჯიშახ დო ხორასანიშახ. ყათე ბორჯიშო, ოსმალეთიშ იმპერია იჭყანდჷ ექსპანსიას ბჟაეიოლს, ნამუთ სერიოზული პრობლემა რდჷ აყ-ყოიუნლუშუ. უზუნ-ჰასანი ოცადუდჷ ოურდუმე ალიანსიშ გოჭყაფას დიო კარამანიდეფიშ ბეილიქიწკჷმა დო უკულ ვენეციაწკჷმა. უზუნ-ჰასანს ვენეციარეფი ოპირუდეს და მარა თინეფიშე თის მუთუნნერი შენწუალა ვემუღებჷ. შედეგო, 1473 წანას, ოსმალეფქ, ოტლუკბელიშ ლჷმას ორჯგინეს უზუნ-ჰასანიშ ნძალეფს. მარა ჸათე მარცხით აყ-ყოიუნლუ ვამოჯალაგე.

უზუნ-ჰასანიშ ღურაშ (1478 წ.) უკულ აყ-ყოიუნლუს არეულობეფქ ქიდიჭყჷ. ფშხირი რდჷ დინასტიური ლჷმეფი. დინახალენი სტაბილურობაშ უღვენობაქ ძალამს დადაღარჷ ჩეკირიბამეფიშ სახენწჷფო. 1501-02 წანეფს სეფიანეფიშ იმპერიაშ შაჰიქ ისმაილ I-ქ დამარცხჷ აყ-ყოიუნლუ. ისმაილქ 1503 წანას ქიდეკინჷ ერაყ-აჯამი, ფარსი, ქერმანი, 1507-08 წანეფს დიარბაქირი დო 1508 წანაშ დამორჩილს მესოპოტამია. აყ-ყოიუნლუშ ეკონია მამართალი მურადი ოცადუდჷ ხეშულობაშ დირთინაფას ოსმალეფიშ მოხვარათ, მარა თინა მალას დამარცხეს ყიზილბაშეფქ.

ლიტერატურა

ენციკლოპედია ბრიტანიკა