ჰარიანა

**ჰარიანა**
ჰინ. हरियाणा
პენჯაბ. ਹਰਿਆਣਾ
ინგლ. Haryana
ქიანა	ინდოეთი
სტატუსი	შტატი
ადმინ. ცენტრი	ჩანდიგარჰი*
შხუ ნოღა	ფარიდაბადი
შხუ ნოღეფი	გურგაონი, ამბალა
მადუდე	გუბერნატორი:; ჯაგანათჰ პაჰადია; თარი მინისტრი:; ბჰუბინდერ სინგჰ ჰოოდა
ოფიც. ნინეფი	ჰინდი, პენჯაბური
მახორობა (2011);	25 353 081 (17-ა აბანი)
მეჭედალა	573,44 კოჩი/კმ²
ფართობი	44 212 კმ² (20-ა აბანი)
ბორჯიშ ორტყაფუ	+5:30
აბრევიატურა	IN-HR
კოდი ISO 3166-2	IN-HR
	ოფიციალური ვებ-ხასჷლა
	Haryana
	მიკოღანკუა: *ჩანდიგარჰი ართობურო ჟირი შტატიშ პენჯაბიშ დო ჰარიანაშ ნანანოღა რე, ნამუსჷთ მორსხუე ტერიტორიაშ სტატუსი უღუ, თეწკჷმა ართო ნოღა ვარც ართი შტატიშ ადმინისტრაციული ართურიშ აკოდგინალუაშა ვენშმურს.

ჰარიანა (ჰინ. हरियाणा, პენჯაბ. ਹਰਿਆਣਾ, ინგლ. Haryana) — შტატი ინდოეთიშ ოორუეშე. ნანანოღა — ჩანდიგარჰი (ადმინისტრაციულო ვენშმურს ჰარიანაშა, დო მორსხუ ტერიტორიაშ სტატუსი უღუ), უდიდაში ნოღა — ფარიდაბადი. მახორობა — 25 353 081 ადამიერი (17-ა აბანი შტატეფს შქას; 2011). 1966 წანას, ჰარიანაქ ზოხო შტატო გეგშირთჷ პენჯაბიშ შტატიშე. ასეშახ ნოღა ჩანდიგარჰი ართობურო ჟირხოლო შტატიშ - პენჯაბიშ დო ჰარიანაშ ნანანოღა რე. ჰინდიშე გჷნოთანგუათ ზიტყვა "ჰარიანა" შანენს "ღორონთიშ ორენს": "ხარი" ღორონთი ვიშნუშ ართ-ართი ჯოხო რე, "იანა" — "ჸუდე".

გეოგრაფია

შტატიშ ტერიტორიაშ ფართობი 44 212 კმ² (20-ა აბანი). უხურგანს გეჸვენჯი შტატეფი: ჰიმაჩალ-პრადეში (ოორუეშე), პენჯაბი (ოორუე-ბჟადალშე), რაჯასტანი (ობჟათე-ბჟადალშე), უტარ-პრადეში (ბჟაეიოლშე), თაშნეშე მორსხუე ტერიტორიეფი - ჩანდიგარჰი დო დელი. ჰარიანაშ ტერიტორიაშ უმენტაში ნორთის განგ-ჯამუნაშ რზენი იკენს. შივალიკიშ ქჷნდჷრეფი შტატიშ ოორუე-ბჯაეიოლ ნორთის იკენს, ობჟათე-ბჟადალს - გვერდოტიოზური რზენი, ობჟათეს იდვალუაფუ გვალამი ქჷნდჷრი არავალი. შტატიშ ტერიტორიაშ სიმაღალე ზუღაშ დონეშე 200 მეტრაშე 1200 მეტრაშახ. შტატიშ ბჟაეიოლი ხურგა წყარმალუ ჯამუნას გოჸუნს.

მახორობა

2011 წანაშ მახორობაშ ეჭარუაშ მეჯინათ, შტატიშ მახორობაშ მუდანობა 25 353 081 ადამიერი რე. მახორობაშ მეჭედალა — დოხოლაფირო 573,44 ადმ./კმ². მუჭოთ მეძობელი შტატი პენჯაბის, თეშ ჰარიანას ხოლო უმოსი მეტი ქომოლკოჩი რე ვინდარო ოსურეფი. ინდუიზმიშ მორწუმე რე მახორობაშ 89,7%, სიქხეფი აკმადგინანა - 6,2%, მუსულმანეფი — 4%. ქირსიანეფიშ დო ბუდისტეფიშ წილი ძალამი მორჩილი რე. მახორობაშ დოხოლაფირო 87,34% ჰინდი ნინაშა რაგადანს; 10,57% — პენჯაბურ ნინაშა; 1,23% — ურდუ ნინაშა. ჰარიანას ვასტანდარტული ჰინდი ნინა რე გოფაჩილი, უმოსო გჷმირინუანა ჰინდიშ დიალექტეფს — ჰარიანავი, ნამუთ ძალამი არხოს რე ბრაჯიშ დიალექტწკჷმა.

უდიდაში ნოღეფი:

ფარიდაბადი — 1 054 981 ადმ.
როჰტაკი — 286 773 ადმ.
პანპატი — 261 665 ადმ.
ჰისარი — 256 810 ადმ.
სონიპატი — 216 213 ადმ.
კარნალი — 210 476 ადმ.

ადმინისტრაციული დორთუალა

შტატი ჰარიანა აკმოდირთუ 4 რაიონშე, ნამუთ 21 ოლქო ირთუ.

ამბალაშ რეგიონი

გურგაონიშ რეგიონი

ჰისარიშ რეგიონი

როჰტაკიშ რეგიონი

ეკონიმიკა

ჰარიანა — ქიანაშ ართ-ართი არძაშე ინდუსტრიალიზაფილი შტატი რე. თაქ იწარმებუაფუ არძო ინდური ლექინი მანქანეფიშ დო მოტოციკლეტეფიშ დოხოლაფირო 50%, არძო ინდური მაჸინალიშ - 30%, ტრაქტორეფიშ, ველოსიპედეფიშ, სანტექნიკაშ დო ქაღარდიშ - 25%, ომენცარე მონწყილობეფიშ - 20%. შტატის იდვალუაფუ თიჯგურა საწარმეეფი, მუჭოთი რე: Honda Motorcycle & Scooter India Pvt. Ltd, Maruti Udyog Limited, Hero Honda, Alcatel, Sony, BILT, Whirlpool India, Bharti Telecom, Hindustan Machine Tools, Hindustan National Glass. თეშ მოხ, თაქ მუშენს დოხოლაფირო 80 000 ზოხო მორჩილი საწარმეე ართურეფი.

შტატიშ უდიდაში ინდუსტრიული რაიონი რე — იამუნანაგარიშ ოლქი, თაქ იდვალუაფუ შხუ ქაღარდიშ კომბინატი, შანქარიშ წარმებაშ ქარხანა, თაშნეშე რე ტყაშ წარმება ხოლო. თაშნეშე შტატის რე ტიბელექტროსადჷმი დო ჰიდროელექტროსადგჷმი, ინდოეთიშ უშხუაში რკინაშშარაშ ცეხი, ინდღულუაფუ ფოლადი დო ლატუნი. მაჟირა შანულამი ინდუსტრიული რაიონი — ფარიდაბადი, თაქ იდვალუაფუ თიჯგურა შხუ საწარმეეფი მუჭომით რე: Orient Paper & Industries, JCB India Limited, Nirigemes, Agri Machinery Group (Escorts Limited), India Yamaha Motor Pvt. Ltd., Whirlpool, ABB Group, Goodyear Tyres.

წარმებაშ მოხ, ჰარიანა შამულამი ოფუტეშ მეორნობაშ რეგიონი ხოლო რე. შტატიშ მახორობაშ დოხოლაფირო 70% თე სექტორს ხანდენს. შტატიშ შანულამი ჩანარიშ კულტურეფი — ორზა, ქობალკაკალი, შანქარიშ ლარჭემი, ბამბე, ზეთამი, კაკალამი, ფშალი, ლაიტი. შტატიშ ტერიტროიაშ 86% იმუშებუაფუ, იწყარუაფუ დიხეფიშ 70%. ქიანაშ უშხუაში ოფუტეშ მეურნობაშ უნივერსიტეტი — Chaudhary Charan Singh Haryana Agricultural University, ნოღა ჰისარს იდვალუადუ. ოფუტეშ მეურნობაშ შანულამ ნორთის წჷმარინუანს ბჟაშ დო ბჟაშ პროდუქტეფიშ წარმება.

რესურსეფი ინტერნეტის