აქადიშ იმპერია

ჯვეში მესოპოტამია
	ასირიოლოგია
ქიანეფი / იმპერიეფი
	შუმერი: ურუქი – ური – ერიდუ
	ქიში – ლაგაში – ნიფური
	აქადიშ იმპერია: აქადი
	ბაბილონი – ისინი – სუზა
	ასურეთი: აშური – ნინევია
	დურ-შარუქინი – ნიმრუდი
	ბაბილონეთი – ქალდეა
	ელამი – ამორიტეფი
	ხურიტეფი – მითანი
	კასიტეფი – ურარტუ
ქრონოლოგია
	შუმერიშ მაფეფი
	ასურეთიშ მაფეფი
	ბაბილონიშ მაფეფი
ნინა
	მარჭვალური ჭარალუა
	შუმერული ნინა – აქადური ნინა
	ელამური ნინა – ხურიტული ნინა
მითოლოგია
	ენუმა ელიში
	გილგამეში – მარდუქი

	აქადიშ იმპერია ; იმპერია
	; აქადიშ იმპერიაშ ტერიტორია (ჭუბურიშფერი) დო ოურდუმე კამპანიეფიშ მალობეფი (ჸვინთელი).
ნანანოღა	აქადი
ნინა	აქადური, შუმერული
რელიგია	შუმერული რელიგია
ფართობი	800,000 კმ² (ჯვ.წ. 2334); (308,882 sq mi)
მახორობა	უჩინებუ რე
დუდალაშ ფორმა	მონარქია
დინასტია	აქადეფიშ დინასტია
	პირველი მაფა
- ჯვ.წ. 24 ოშწანურა	სარგონ აქადალი
	ეკონია მაფა
- ჯვ.წ. 22 ოშწანურა	შუ-ტურული

აქადიშ იმპერია — ნოღა აქადიშ (ოორუე შუმერეთი) ელმოლს დორსხუაფილი სახენწჷფო. აქადიშ იმპერიაშ დჷმარსხუაფალო სარგონ ჯვეში მირჩქინუაფჷ. იმპერია ქოჸოფე ჯვ. წ. 2350 - ჯვ. წ. 2150 წანეფს.

უმიშ მაფა ლუგალზაგესიქ პირველქ ეცადჷ შუმერული ნოღეფიშ ართოიან სახენწჷფოთ აკოკათუა. თიქ ქჷდიჸუნუ დახე ედომუშამი თუდოლენი მესოპოტამია, მარა თიში პოლიტიკათ დახე არძა ნოღა განჩათ რდჷ . მალას თის აწუდირთჷ ადამიერქ, ნამუქჷთ ისტორიაშა მიშართჷ სარგონ ჯვეშიშ ჯოხოთ (ჯვ. წ. 2316 - ჯვ. წ. 2261). თინა ოორუე თუდოლენი მესოპოტამიაშე რდჷ დო მასქერული ნინა სემიტური რდჷ.

სარგონქ გიორჯგინჷ ლუგალზაგესის დო ქჷდიჸუნუ ედომუშამი თუდოლენი მესოპოტამია. მუში ნანანოღათ მორჩილი ნოღა აქადი გეგშაგორუ, ნამუშ ნანოღუშა ასეშა ვა რე მეგორაფილი, მარა თიქ თიჯგურა როლი ილაჸაფჷ მესოპოტამიაშ ისტორიას, ნამჷ-და მოგვიანაფათ ედომუშამ რეგიონს აქადიქ გიადჷ ჯოხოთ. სარგონს, მუჭოთ ჩქჷ, ანდა მოხუჯე ჸუნდჷ კათაშ ფართო მასეფს, თიშ გეშა, ნამჷ-და თინა ვა რდჷ ნომურ არისტოკრატიაწკჷმა მერსხილი.

შუმერიშ პოლიტიკურ მარცხის ვამოჸუნაფჷ თიში კულტურაშ გაფარჩაკება. აქადალეფქ თინა ქეიტეს დო მუშჸურე გენშეღეს თია თიშ გოვითარაფაშა.

სარგონქ დოთირჷ ნომური (თემური) ნოღა სახენწჷფობური წკარუა დო გეგმოქიმინჷ ართიანი სახენწჷფო. სარგონქ გეჭოფჷ ტერიტორია სპარსეთიშ ჸუჯიშე სქირონაშქა ზუღაშახ. სარგონქ, თეშ მოხ ახლას დორსხუაფილჷ სახენწჷფოს შხვადოშხვა გონზჷმილებეფიშ ართულეფიშ უნიფიკაცია ქოქჷმინუ. თიშ ბორჯის გოპეულჷ ვაჭარუაქ.

სარგონიშ მართუალა ართპიჯური რდჷ. უკვე თიში ქომოლსქუალეფიშ მაფობაშ ბორჯის მესოპოტამიას ანდა აშონთაფაქ მოხვადჷ თიშ სააწმარენჯოთ. სარგონიდეფი ათე აშონთაფეფს ზისხირს ინმაშქვიდუანდეს.

თიშ უმკუჯინალო, ნამჷ-და სარგონიდეფი სემიტურ-ნინამეფი რდესჷნ, აკადის ოფიციალური ნინა დიო ხოლო შუმერული რდჷ. სემიტური ნინა დიო ხოლო სარგონშახ რდჷ მოდვალირი შუმერულ ნოღეფს, ხვალე ლაგაში რდჷ თიმ ბორჯიშახ ხვალე შუმერულნინამი.

დინოხ პოლიტიკური ვასტაბილურალაშ უმკუჯინალო, აქადიშ იმპერიაშ საბოლა აკოცჷმა მერსხილი რე გუთიეფიშ მიშაკათუაშა. გუთიეფიშ გეგია ტომეფქ აკარღვეს დო გოხირეს შქაწყარმალონაშ ანდა ნოღა, თინეფს შქას აქადით დიხას გუმანგეს, თეშ, ნამჷ-და ასეშა უჩინებუ რე დო სო იდვალუაფუდჷ მოსოფელიშ პირველი იმპერიაშ ნანანოღა.

აქადიშ, ელამიშ დო ჰურიეფიშ ომაფეეფი ჯვ. წ. 2300 წანას

აქადიშ იმპერიაშ მაფეფი[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

მაფეფი	მაფობაშ დაჭყაფუ	მაფობაშ დათებუ
სარგონ აქადელი	ჯვ.წ. 2334 ვარ-და 2371	ჯვ.წ. 2279 ვარ-და 2315
რიმუში	ჯვ.წ. 2278 ვარ-და 2315	ჯვ.წ. 2270 ვარ-და 2306
მანიშტუსუ	ჯვ.წ. 2269 ვარ-და 2306	ჯვ.წ. 2255 ვარ-და 2291
ნარამსუენი	ჯვ.წ. 2254 ვარ-და 2291	ჯვ.წ. 2218 ვარ-და 2254
შარ-კალი-შარი	ჯვ.წ. 2217 ვარ-და 2254	ჯვ.წ. 2193 ვარ-და 2230
უმაფობაშ ხანა	ჯვ.წ. 2192 ვარ-და 2230	ჯვ.წ. 2169 ვარ-და 2226
იგიგი	ჯვ.წ. 2189	ჯვ.წ. 2189
ნანუმი	ჯვ.წ. 2189	ჯვ.წ. 2189
ემი	ჯვ.წ. 2188	ჯვ.წ. 2188
ელულუ	ჯვ.წ. 2187	ჯვ.წ. 2187
დუდუ	ჯვ.წ. 2186	ჯვ.წ. 2168
შუ-ტურული	ჯვ.წ. 2168	ჯვ.წ. 2154

გალერეა[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

რესურსეფი ინტერნეტის[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

ერაყიშ ანტიკური ულირი — Penn Museum
Year Names of Narim-Sin – CDLI
Year Named of Shar-kali-Sharri – CDLI
Site on Enheduanna at Virginia Tech University Archived 2009-12-12 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.