საქორთუოშ რკინაშარა
| |
| ლიანდაგიშ სიგანა | 1520 მმ |
| მაქს. ფერდა | 3,7 % (37‰) |
| მინ. რადიუსი | 160 მ |
| გვირაბეფი | 45 |
| ხინჯეფი | 1714 |
| ფაჩილი სიგჷრძა | 1879 კმ |
| საექსპლ. სიგჷრძა | 1575 კმ |
| ჟირლიანდაგიანი ღოზეფი | 290 კმ |
| ართლიანდაგიანი ღოზეფი | 1285 კმ |
| ინწროლიანდაგიანი | 37 კმ |
| კუნაშ გვარობა | იროიანი დენი 3000 V |
საქორთუოშ რკინაშარა (ქორთ. საქართველოს რკინიგზა) — უჩა დო კასპიაშ ზუღეფს შქას მადვალი ევრაზიაშ ოტრანსპორტე არტერიაშ ართ-ართ შანულამ ნორთის წჷმარინუანს, ნამუთ უკუნტაში რზათ ართიანს მეთმურსხუანს ევროპას დო ცენტრალურ აზიას.
გოჭყაფაშ ისტორია
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]ჟირი კონტინენტიშ რკინაშარაშ ტრანსპორტით მერსხუაფაშ იდეაქ XIX ოშწანურაშ 30-ან წანეფს გორჩქინდჷ, ნამუშ გოხორციელაფაქ 1865 წანას დიჭყჷ. 1871 წანას, ფუთი-ყვირილაშ (ასეიანი ზესტაფონი) მუნაკვათის გინწყჷ ორკინაშარე ყარაფიქ, 1872 წანაშ 10 გჷმათუთას — ფუთიშე ქართიშა მაართა მახინწალქ მიდართჷ. თე თარიღი საქორთუოშ რკინაშარაშ „ბადებაშ დღათ“ იკოროცხჷ.
თე დღაშე დოჭყაფილი, საქორთუოშ რკინაშარაშ აკოგაფა ბიწორი ტემპით მეურს. აკიგჷ რკინაშარაშ ღოზიშ ჸალეფქ: რიონი-ქუთეში (1877 წ.), რიონი-ტყიბული (1887 წ.) დო ზესტაფონი-ჭიათურა (1895 წ.). 1890 წანაშ 16 ეკენიას გეთჷ წიფიშ ჟირლიანდაგიანი გვირაბიშ აკოგაფაქ, ნამუთ თიმ ბორჯიშო უნიკალურ დგჷმილეფიშ რიცხუს ორხველუდჷ. საქორთუოშ რკინაშარა აკოგაფაშ მაჟირა ეტაპის ორხველჷ ქართი-ბაქოშ რკინაშარაშ ღოზი, ნამუქჷთ 1883 წანას ექსპლუატაციაშა მიშართჷ. თე მოლინაქ უჩა ზუღაშ მეშქაშობათ, კერზოთ — ბათუმიშ ონიშოლშე, აზერბაიჯანიშ ნაფთობიშ მოსოფელიშ ბაზარშა ექსპორტის ოსხირი გუჭყჷ. 1899 წანას, საქორთუოშ დო სომხეთიშ შქას ორკინაშარე ყარაფიქ დიჭყჷ.
გოვითარაფა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]ბორჯომიშ ლეხერი გჷშაკერძაფილი ინტერესიშ მეკონს ირო წჷმარინაუნდჷ, ნამუსჷთ თიში ოკურორტე მუშობურობეფი დო მოსოფელს ჩინებული მინერალური წყარი „ბორჯომი“ გჷთმოპიჯანდჷ. დიო ხოლო 1894 წანაშ 30 მარაშინათუთას, ხაშური-ბორჯომიშ რკინაშარაშ განობაქ გინწყჷ, ნამუსჷთ 1902 წანას ქჷგიაძინჷ ბორჯომი-ბაკურიანიშ ინწროლიანდაგიანი რკინაშარაშ ღოზიქ, ნამუთ ოთხილამურე სპორტიშ მოჸოროფეეფს დო ტურისტეფს ასე ხოლო ონინალჷ.
| საქორთუოშ რკინაშარა | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
კახეთიშ რკინაშარაშ ღოზიქ, ნამუშ აკოგაფაქ 1913 წანას დიჭყჷ დო 1915 წანას ითჷნ, საქიანოთ ჩინებული ღვინეფიშ („მუკუზანი“, „წინანდალი“, „რქაწითელი“, „მანავის მწვანე“ დო შხვ.) მაწარმაფალი რაიონეფი ქიკათჷ. იგეგმებუდჷ რკინაშარაშ ღოზიშ გოგჷნძარაფა სიღნაღშე ბაქოშ მალობათ. კახეთიშ რკინაშარაშ აკოგაფა ქართლ-კახეთიშ ჟინოთაქ (ხემანჯღვერი კონსტანტინე აფხაზი) დოალაგიში ბანკიქ დაფინანსჷ. რკინაშარაშ თე ღოზიშ აკოგაფაქ 17801847 მანათიქ დოზოჯჷ. იმპერიას „სქირუ კანონიშ“ მიშაღალაქ კახეთიშ რკინაშარაშ ორზოლრთაფაქ დირკჷ
1923 წანას, „ფერლიშ“ სერიაშ ელჭკუდეფი „ე“ დო „სუ“ სერიაშ ნოშქერიშ ჭკუდეფით დითირჷ. სურამიშ ჸალაიბონიშ ელექტროფიკაციაწკჷმა ართო, ექსპლოატაციაშა გემშართჷ „ჯენერალ ელექტრიკიშ“ ფირმაშ „ს-10“ სერიაშ ელჭკუდეფქ. 1932 წანას ხაშურს აკიგჷ მაართა ოელჭკუდე დეპოქ, სოდე „ვლ-19“ სერიაშ მაართა სხუნუურ ელჭკუდიქ გამორსა მიკილჷ. ასე თე მაართა ელჭკუდი ხაშურიშ დგჷმილს, ჯინჯექუას გედგჷ. საქორთუოშ რკინაშარაშ ისტორიაშ ართ-ართი ღებული თარიღი 1932 წანაშ 16 მარაშინათუთა რე, თე დღას — სხუნუეფიშ რსხუს მაართაშე — სურამიშ ჸალაიბონს მაართა ელჭკუდიქ მიკილჷ. თე დღაშე დოჭყაფილი რკინაშარაშ განობეფიშ ელექტრულ კუნაშა ეტაპობური გინულაშ პროცესიქ, 1967 წანაშ გერგობათუთას გეთჷ. თე შანულამი მოლინაშ შედეგი თინა რე, ნამჷ-და საქორთუოშ რკინაშარაშ არძა განობაქ, თინეფს შქას ბორჯომი-ბაკურიანიშ ინწროლიანდაგიანი ღოზიქ ელექტროფიცირაფილქ იჸუ.
1974 წანაშე, ქართიშ ელჭკუდაკმაგაფე ქარხანაშით გიშაშქუმალირი თეხანური „ვლ-10“ დო „ვლ-11“ სერიაშ ელჭკუდეფქ რკინაშარას ყარაფი დიჭყჷ.
ქიანაშ რეწუალაშ დო აგრარული მეურნობაშ მაჸვენჯი დარგეფიშ: მებინეხალა-მებაღალაშ, მეციტრუსალაშ, მეჩაიალაშ ბიწორ გოვითარაფას ახალი რკინაშარაშ ღოზეფიშ აკოგაფაქ მაჸუნჷ. თენა რდჷ ნატანები-ოზურგეთი (1924 წ.), ბროწეულა-წყალტუბო (1935 წ.), სანაკი-ინგირი-გალი (1930 წ.), გალი-ოჩამჩირე-სოხუმი (1938 წ.), გორი-ცხინვალი (1940 წ.).
მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმაშ ბორჯის დოჭყაფილ სოხუმი-ადლერიშ რკინაშარაშ ღოზიშ აკოგაფაქ, საქორთუოშ რკინაშარა რუსეთიშ რკინაშარაშ რშვილს ქიმკარსხჷ. თე ღოზიშ აკოგაფაქ 1949 წანას გეთჷ. 1946—1949 წწ. რსხუგობუნილობაშ, ავტომატიკაშ დო ტელემექანიკაშ გოვითარაფაშ ხანი რე — პრაქტიკაშა მიშმურს ავტომატური ბლოკირაფაშ, ისინდეფიშ დო ქეჩხოფიშ ელექტრული ცენტრალიზაციაშ სისტემეფი, ომახინწალე დო ომანევრე რადიორსხუეფი.
1986 წანაშ 31 ქირსეთუთას, მარაბდა-ახალქალაქიშ რკინაშარაშ ღოზიშ აკოგაფაქ გეთჷ.
საქორთუოშ რთულ გეოგრაფიულ რელიეფიქ მიარე ხელუანური ოინჟინერე ნოდგჷმეფიშ აკოგაფა გაჭყჷ, თინეფიშ მუდანობა 3700-იშ უმოსი რე, ოართე სიგჷრძა — 108 კილომეტრი რე.
რესურსეფი ინტერნეტის
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
შეგილებუნა ქოძირათ მედიაფაილეფი თემაშე „საქორთუოშ რკინაშარა“ ვიკიოწკარუეს.- ოფიციალური ვებ-ხასჷლა
- კახეთიშ რკინაშარაშ რუკა საქორთუოშ ერუანული არქივი
სქოლიო
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- ↑ 1.00 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 1.10 რკინაშარაშ ღოზი წყარმალუ ფსოუშე წყარმალუ ინგირწყარშახ საქორთუოშ რკინაშარაშით ვეკონტროლებჷ დო თის ექსპლუატაციას უწიენს აფხაზეთიშ რკინაშარა.
- ↑ რკინაშარაშ ღოზი ნიქოზიშე ცხინვალშახ ვეკონტროლებუდჷ საქორთუოშ რკინაშარშით დო დიკილჷ.