ბაჰრეინი

ბაჰრეინიშ ომაფე
ბაჰრეინიშ ომაფე مملكة البحرين; ბაჰრეინი
	ჰიმნი: بحريننا (ბაჰრაინონა); "ჩქინი ბაჰრეინი"; ; ;
	ბაჰრეინიშ ორენი
ნანანოღა; (დო უკაბეტაში ნოღა)	მანამა; 26°13′ ოორ. გ. 50°35′ ელ. გ. /
ოფიციალური ნინა(ეფი)	არაბული
თარობა	კონსტიტუციური მონარქია
ფართობი
მახორობა
ედპ (ჸუპ)	ფასებათ
აგი (2007)	0.866 (მაღალი) (41-ა)
ვალუტა	ბაჰრეინიშ დინარი (BHD)
ბორჯიშ ორტყაფუ	(UTC+3)
ქიანაშ კოდი	BHR
Internet TLD	.bh
ოტელეფონე კოდი	973
	1იკათუანს 235,108 ვამენოღალეს (კვირკვე 2005 მუნაჩემეფით).

ბაჰრეინი (ედომუშამი ჯოხოდვალა — ბაჰრეინიშ ომაფე) — სახენწჷფო ობჟათე-ბჟადალ აზიას, მილარე სპარსეთიშ ჸუჯის, კინე მუშ ჯოხოდვალაშ არქიპელაგის. არძაშე უჭიჭაში არაბული სახენწჷფო. ბაჰრეინი იდვალუაფუ სუმ დიდ დო ბრელ ჭიე-ჭიე კოკის, ნამუთ საუდიშ არაბეთიშ წყარპიჯიშ ღოზის 16 კილომეტრითიე მოჩილათირი დო თე ქიანას მითმიარსხუ ოავტომობილე ხინჯით.

ისტორია

ჩქინ ფარანშახ III ვითოშწანურას, ბაჰრეინიშ ტერიტორიას გოფაჩილი რდჷ გოვითარაფილ ცივილიზაცია, ნამუშოთ დჷმახასიათაფალი რდჷ ინწრო მახორობა. უჯვეშაში სახენწჷფო, ნამუსჷთ ჯოხოდჷ დილმუნი, წჷმარინუანდჷ ოზუღე ვაჭარუაშ უშხუაშ ცენტრის, თაჸურეშე ართიანს მითმიარსხუაფუდეს შუმერეფი დო შქაწყარმალონაშ შხვა კათეფი ინდიშ ვეშ კათეფწჷკმა.

IV—VI ოშწანურა — მიშმურს სასანიანეფიშ სახენწჷფოშა, უკული - არაბეფიშ ოხალიფეშა.
IX—XI ოშწანურა — კარმატეფიშ სახენწჷფოშ ცენტრი.
XIII ოშწანურაშ ოშქაშე — ეთმოჭფუნს ზოხორინალას, მარა მალას ორმუზეფიშ ემირატეფიშ ნორთიშა მიშმურს.
1521 წანა—1602 წანა — პორტუგალიაშ დუდალაშ თუდო.
XVII—XVIII ოშწანურეფი — სეფემიდურ ირანიშ აკოდგინალუაშა მიშმურს.
1780-იანეფი — კინე გჷმოცხადაფილიე ზოხორინალა.
XIX ოშწანურა — ბაჰრეინშა ინგლისარეფი მიშმულა.
1871 წანა — დიდი ბრიტანეთი ბაჰრეინს პროტექტორატის ორსხუანს, მარა ფაქტიურო კოლონიათიე გინორთელი.
მაართა მოსოფელიშ ლჷმა — აკოქიმინელი რე ბრიტანეთიშ შხუ ოურდუმე ბაზა. ბაჰრეინი, ირანიშ თარობას მიოჩქჷ, უკანონეთ ეჭოფილი ირანიშ ტერიტორიათ.
მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმა — ბრიტანეთიშ თარობა ბაჰრეინშა გინმიჸონანს შხუ მალჷმორ კონტიგენტეფს. 1946 წანაშე მანამა - ბრიტანეთიშ ადმინისტრაციაშ უნჩაშიშ რეზიდენცია სპარსეთიშ ჸუჯიშ რაიონს.
1968 — ყატარწჷკმა ართო დო ომანწჷკმა აპიჯაფათ, აცხადენს სპარსეთიშ ჸუჯიშ არაბული ოხანეშ ფედერაციაშ აკოქიმინუას.
14 მარაშინათუთა 1971 წანა — ეჭოფილი რე ზოხორინალა.
1975 წანა — ქიანაშ პარლამენტიშ აკოფაჩუა.
14 ფურთუთა 2011 წანა — ქიანას ქიდიჭყჷ მასიური ოკათე არყებეფქ, ნამუთ გიმიჭანუ ტუნისიშ დო ეგვიპტეშ რევოლუციეფქ. ახალ მასიურ ოპროტესტე აქციეფქ 2012 წანაშ დალიას დიჭყჷ.

ქიანას დიპლომატიური რსხუ უღუ საქორთუოწჷკმა.

მახორობა

2007 წანაშ მუნაჩემეფით, ქიანაშ მახორობა 708 573 ვითოში კოჩი რდჷ, თაურეშე დოხოლაფირო გვერდი - მუშა-იმიგრანტეფი დო თინეფიშ ფანიაშ მაკათურეფიე, ნამუთ უმენტაშო ირანშე რენა მუნაულა. ქიანას, ევროპაშ დო ობჟათე აზიაშ ქიანეფიშ ბრელი მენოღალე ოხორანს. ოფიციალური ნინა - არაბული, თეწჷკმა ართო გიმირინუაფუ ინგლისური, ფარსი დო ურდუ.

დოხოლაფირო მახორობაშ 30%, 15 წანაშახ ხანიშ ბუნას აკმადგინაანს, 68% — 15-შე 65-შახ (თაჸურეშე 44% — ვარეზიდენტეფი რენა), 3,2% — 65 წანაშ ეკი. 2003 წანას დაბადება ლოგინელი რდჷ 19,02 1000 მახორუშო, ღურა — 3,99 1000 მახორუშო, იმიგრაცია — 1,07 1000 მახორუშო, მახორობაშ წარმოწანური ნაძინა ეკმადგინანს 1,61%. მახორობაშ თელარაშ ოშქაშე მუდანობა — 73,7 წანა, ქომოლკათა — 71,3 წანა დო ოსურკათა — 76,2 წანა. მახორობაშ ოშქაშე ხანი — 28,7 წანა (ქომოლკათეფი — 31,6, ოსურკათეფი— 25,1). ქიანაშ მახორობაშ მეჭედალა აკმადგინანს 1142,9 კოჩი/კმ²-ს. ქიანაშ ნანანოღა, ონიშოლე ნოღა მანამა (137 ვითოში მახორუ), იდვალუაფუ კოკი ბაჰრეინიშ ოორუე-ბჟაეიოლს, - შხუ ოვაჭარე ცენტრი (სუმშე, ართ-ართი დუდიშულური ოვაჭარე ზონა სპარსეთიშ ჸუჯიშ რაიონს).

რელიგია

ქიანაშ მახორობაშ დოხოლაფირო 80% სახენწჷფო რელიგიას — ისლამს გეჸუნს, თაჸურეშე 75% შიიტეფი დო 25% სუნიტეფი რენა (თენეფს ორხველჷ ქიანაშ მანჯღვერე ფანიაშ მაკათურეფი). მახორობაშ 10% ქირსიანეფი რენა, დოსქილადირი 10% — იუდეველეფი, ბაჰაისტეფი, ინდუსეფი, ბუდისტეფი დო ზოროასტრალეფი რენა.

სახენწჷფო მონწყუალა

შეიხ ჰამად ბინ ისა ალ ხალიფა, ბაჰრეინიშ მაფა

ბაჰრეინი — კონსტიტუციური ომონძე მონარქია რე. სახენწჷფოშ მადუდე რე მაფა (2002 წანაშახ - ემირი). თარობაშ მანჯღვერი რე პრემიერ-მინისტრი. ოთარობე ომინისტრე კაბინეტი აკმოდირთუ 23 მინისტრიშე.

ქიანაშ პარლამენტი ჟირპალატიანი რე. გიმენ პალატა - მაკათურეფიშ პალატა ეშმიგორუაფუ ოირკოჩე ხონარიშ მეჩამათ, ჟიდონ პალატა - ოკონსტიტუციე რსხუს (მეჯლისი აშ-შურა) მაფა დჷთმარინუანს. ჟირხოლო პალატას 40 კოჩი რე. პოლიტიკური პარტიეფი ვაშინერს.

ეკონომიკა

1932 წანას ნვთობიშ ობადიშ მეგორაფაშახ, ბაჰრეინიშ ეკონომიკაშ თარი ნორთი რდჷ მირგატიშ ჭოფუა (ნამუთ, ასე ხოლო, ართ-ართ თარ დარგო სკიდუ). ნავთობიშ ეშაღალა დო გინომუშება, წოხოლე ქიანაშ ედპ-შ 60% იკენდჷ, ასე - 30%-ს. ბაჰრეინიშ ,,უჩა ორქოშ" აბანდვალეფი რკებულენს. თეწკჷმა ართო, ქიანას ეშმიღალუაფუ დო გინმიმუშებუაფუ ორთაშობური გაზი, ნამუშ ნოზირეფი ირკენს. გოვითარაფილიე ოფშორული ობანკე ბიზნესი.

ქიანაშ ნანანოღას, მანამას მილარე ბრელი არაბული ტრანსნაციონალური კორპორაციეფიშ შტაბ-ორენჯი. ბაჰრეინს მეურს სუპერტანკერეფიშ რემონტეფი, თაქ რე ალუმინიშ ქარხანა (მადენი მითმიჭირინუაფუ ავსტრალიაშე).

მახორუეფს ოაზისეფს მოჸუნს ფინიკიშ პალმეფი (დამუშებული დიხაშ 2/3-ს იკენს), ციტრუსეფი, ხილი, პამინდორი, ლაიტი, ორტვინობა, თხირი. მახორუეფი, თეწჷკმა ართო, დაკებული რენა ჩხომიშ დო კრევეტეფიშ ჭოფუათ. ქიანას გოვითარაფილი რე ოერეფოშქაშე ტურიზმი.

ოექსპორტეთ ქიანაშე გინმუღუნა: ნავთობი დო ნავთობპროდუქტეფი, ალუმინი დო მირგატი.

ქიანაშ ხემანწყუე: ნავთობიშ დო გაზიშ ობადეფი. გოვითარაფილიე ოფშორული ობანკე სექტორი, დინოხოლენი ინვესტიციეფი, ტურიზმი, ალუმინიშ წარმება.

ქიანაშ დაღარი კუნთხუეფი: ნავთობიშ რეზერვეფიშ რკება, ეკონომიკაშ შხვა ნორთეფშა ორიენტირაფაშ ვაბაღება. უმუშელობაშ მაღალი დონე (15%) დო სახენწჷფოშ გალენი ვალი.

ქიანაშ ვალუტა — ბაჰრეინული დინარი, ომანგჷ 1000 ფილსამს.

გეოგრაფია

ბაჰრეინი მილარე 33 კოკის. ქიანას უკინებუ ბაჰრეინიშ არქიპელაგი, ნამუთ აკმოდირთუ 33 ცაწკვერტა კოკიშე. არძაშე უდიდაში კოკი რე ბაჰრეინი, ნამუთ ოორუეშე ობჟათეშახ გინოზინდილიე 50 კილომეტრის, ბჟადალშე ბჟაეიოლშახ - 15 კილომეტრის. კოკიშ ცენტრის მილარე პლატო, ნამუშ სიმაღალა 30-35 მეტრიე, არძაშე უმაღალაშ კონკა რე - გვალა ედ-დუჰანი.

კლიმატი

ქიანას კლიმატი სქირე რე, ტროპიკული. დიდ კოკეფს დო წყარპიჯიშ ზონეფს ზუღაშ ქვინჯიშე ეშმასოფუნს ოშუმალი წყარიშ წყურგილეეფი. ბაჰრეინიშ ტერიტორია უმენტაშო ტიოზეფს უკინებუ. ზუღაშ წყარს მიარე მარჯანეფიე. ბაჰრეინი მილარე ტროპიკულ არიდულ კლიმატურ ზონას. ზოთონჯი ტიბუე (ღურთუთაშ ოშქაშე ტემპერატურა - +17° С), ზარხული ძალამი ჩხე რე (კვირკვეშ ოშქაშე ტემპერატურა - +40°С). წანამოწანას ოშქაშეთ 90 მმ ნოლექი გუნმურს.

ფლორა დო ფაუნა

ბაჰრეინიშ არქიპელაგიშ ფლორა (წვანე ოფორე) ალაზიმაფათ შხავდოშხვანერიე. ტიოზეფს ჩანს თიჯგუა გოლოფაგუმარძინე ჩანარეფი მუნერით რე - საკსაული, აქლემიშ ძიგირი, ტამარისკი, ასტრაგალი დო შხვა. გრუნტიშ წყარეფიშ დიხაპიჯიშ ეშალუეფს იდვალუაფუ ოაზისეფი ფინიკიშ პალმეფით დო შხვა კულტურული ჩანარეფით. დაღარი ფაუნას მილარე - მაფურინჯეფი, მაღირღონალეფი დო ხოხუეფი. ქიანაშ წყარპიჯეფს დოხოლაფირო 400 გვარობაშ ჩხომი დინოხე, თენეფ შქას ორეწუე ჩხომეფი ხოლო. გოფაჩილიე ზუღაშ კორკილეფი. მარჯანიშ რაქეფი ეფშა რე ზუღაშ ღაჭაჭიეფით, ომარეფით, მოლუსკეფი, თენეფ შკას მირგატიშ მოლუსკეფი. შხვადოშხვა მარჯანიშ მიარე გვარობა (2000 გვარობაშე მეტი).

ადმინისტრაციული გორთუალა

ბაჰრეინი ირთუ 5 მუხაფაზათ:

ნანანოღაშ მუხაფაზა
ცენტრალური მუხაფაზა
მუხაფაზა მუჰარრაკი
ოორუე მუხაფაზა
ობჟათე მუხაფაზა

2002 წანაშ 3 კვირკვეშახ, ბაჰრეინი ირთუდჷ 12 მუნიციპალიტეტო:

ალ-მანამა (Al Manamah)
ალ-მინტაკა ალ-ბუსტა (Al Minţaqah al Wusţá)
ალ-მინტაკა ალ-ღარბია (Al Minţaqah al Gharbīyah)
ალ-მინტაკა ალ-შამალიაА (Al Minţaqah ash Shamālīyah)
ალ-ხადი
არ-რიფა ვა ალ-მინტაკა ალ-ჯანუბია
ჯიდი ჰაფსი
ჯუზურ ჰავარი
ისა, მუჰარაკი
სიტრა
ჰამადი

კულტურა

ბაჰრეინიშ მახორობაშ კულტურა ინწრასიე მიკორსხილი ისლამურ ტრადიციეფს. ამდღანერდღარი ლიტერატურა, ბაჰრეინიშ ჯარალუაშ სოციალურ დო პოლიტიკურ სინანდულეს ოძირანს. ბაჰრეინიშ ოგიმოგონებუე ხელუანობა გიშეგორუაფუ მუშ ,,ზოხორინელი ბაჰრეინული სტილით" ფერჭარუას დო ქარგუას. ბაჰრეინიშ თარ ოქინაფუეფშა მიშმურს ისლამური არქიტექტურაშ შედევრეფი - ობიშხაშ დიდი მეჩეთი მანამას, ყურანიშ ჸუდე, ნაციონალური მუზეუმი.

დღახუეფი

2006 წანაშ 1 ეკენიაშე, ბაჰრეინქ დოთირუ ოფიციალური მოსვანჯაშ დღალეფი ცააშხა დო ობიშხაშე, ობიშხა დო შურიშახაშა, მუშ ღანკით რდჷ შხვა ქიანეფწჷკმა მარაშ ციკლიშა დოხოლაფა. ბაჰრეინიშ ვარელიგიური დღალეფი:

1 ღურთუთა — ახალი წანა
1 მესეფი — ხანდაში დღა
16 ქირსეთუთა — ერუანული დღა
17 ქირსეთუთა — მაფათ კურთხუაშ დღა

სპორტი

2004 წანაშე ქიანას იმანჯებუაფუ ბაჰრეინიშ ფორმულა-1-იშ გრან-პრი, ნამუშ შარათ დოგაფილიე სახენწჷფო ავტოდრომიშ ცენტრალურ ნორთის - ტიოზი საჰირიშ ოშქაშეთ.

2008 წანაშ გერგობათუთას ბაჰრეინს იმანჯჷ სნუკერიშ ტურნირქ, ნამუქუთ სეზონიშ ტურნირეფიშ ორეიტინგე რიცხუშა მიშართუ.

აკოანჯარაფილი ნძალეფი

ბაჰრეინს ვართფერი დიდი, მარა ჯგირო აკოანჯარაფილი ბაჰრეინიშ დუდთხილუაშ ნძალეფი ჸუნს. თარო აკოანჯარაფილი რენა აშშ-ს წარმებული აკონჯარუათ (ფურინჯეფი F-16, F-5, ვერტმაფურინჯეფი UH-60, ტანკეფი M60, დო ფრეგატი ოლივერ ჰაზარდ პერი RBNS Sabha-შ კლასიშ). ბაჰრეინიშ თარობაქ აპიჯაფა დოდუ ააშ-იშ აკოანჯარაფილ ნძალეფწჷკუმა ართო ხანდუაშე დო 1990-იანი წანეფიშ დაჭყაფუშე აკოართაფილ შტატეფს ბაზას არძენს ჯუფეირს. თე ბაზას იდვალუაფუ ააშ-შ აკონჯარაფილი-ოზუღე ნძალეფიშ ცენტრალური ოდუდალე (მახუთა ფლოტიშ ოდუდალე).

გონათაფა

XX ოშწანურაშ დაჭყაფუს ისლამური სკოლეფი (ქუთაბეფი) რდჷ გონათუაშ ხვალე ართი ფორმა ბაჰრეინს. თენეფი რდჷ ტრადიციული სკოლეფი, სოდეთ ბაღანეფს დო ახალმარდუეფს ყურანიშ კითხირს ოგურუანდეს. მაართა მოსოფელიშ ლჷმაშ უკული ბაჰრეინს ბჟადალიშ გოლინათ დარსხუ ამდღარდღარი ოგონათაფე გოჭყაფილობეფქ.

მასობური ინფორმაციაშ მეშქაშალობეფი

ქიანას მასიური ტირაჟეფით არაბულ დო ინგლისურ ნინეფშა გიშმურს ვითურშე უმოს პერიოდული გიშაშქუმალუეფი. დახე არძა პოლიგრაფიული გოჭყაფილობეფი იდვალუაფუ ქიანაშ ნანანოღას, მანამას. არძაშე უმოს რჩქინელი ირდღალური გაზეთეფიე: ,,ალ-აიამი" (,,დღალეფი", 37 ვითოში ეგზემპლარი), ,,ახბარ ალ-ხალიჯი" (,,ჸუჯიშ ციორი", 25 ვითოში ეგზ.), ,,გალფ დეილი ნიუს" (20 ვითოში ეგზ.). მანამას მილარე სპარსეთიშ ჸუჯიშ ქიანეფიშ ოინფორმაციე ოაგენტეეშ შტაბ-ორენჯი (ბაჰრეინი, ერაყი, ყატარი, ქუვეითი, არაბეფიშ გოართოიანაფილი საემიროეფი, საუდიშ არაბეთი), ნამუქჷთ დირსხუ 1978 წანას. ქიანას უჭყაფულენს რადიო მონტე-კარლო დუალია (არაბული ომოინალე).

ბაჰრეინი ოლიმპიურ ლაჸაფეფს

1984 წანაშე, ბაჰრეინი ოკათჷდჷ 7 ზარხულიშ ოლიმპიურ ლაჸაფეფს, მარა ართშა ხოლო ვაუკათინჷ ზოთონჯიშ ოლიმპიურ ლაჸაფეფშა. ბაჰრეინშე ხვალე ართი ოლიმპიური პრიზიორი რე მარიამ იუსუფ ჯამალი - 2012 წანას, ლონდონს, მიგჷ ბრონზეშ მედალი ქექე ათლეტიკას.

ტურიზმი

ბაჰრეინს წარმოწანას ოსურუ 8 მილიონშე უმოს ტურისტი. ტურისტეფიშ უმენტაშობა - მეძობელ არაბული ქიანეფიშ მახორუეფი რენა. ბოლო პერიოდის შხვა რეგიონეფშე ტურისტეფიშ მუდანობა ირდუ. ტურისტეფი თე ქიანაშა მოულა ბაჰრეინიშ ისტორიული მონძალაშ ოძირაფუშა, ლიბერალური სახენწჷფოშ დო ქიანაშ ჯგირი რეპუტაციაშ გეშა.

ბაჰრეინიშ ომაფე აკმაშქვანს არაბულ კულტურას, სპარსეთიშ ჸუჯიშ ბარჩხალს დო ხუთი ვითოში წანაშ ცივილიზაციაშ არქეოლოგიურ მონძალას. ბაჰრეინს იდვალუაფუ მუსხირენ რანწკი ჯიხაზურგეფი, კერზოთ, კალატ-ალ=ბაჰრეინი, ნამუთ იუნესკოშ მოსოფელიშ მონძალაშ ერკებულშა მიშმურს. ბაჰრეინიშ ნაციონალური მუზეუმი თხილანს თე ქიანას ადამიერიშ მუკორჩქინაშე 9 ვითოში წანაშ წოხოლე შაყარელი მატერიალურ კულტურაშ მეკონეფს.

რესურსეფი ინტერნეტის