მადაგასკარი
| მადაგასკარიშ რესპუბლიკა Repoblikan'i Madagasikara République de Madagascar Republic of Madagascar მადაგასკარი |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| დევიზი: "Fitiavana, Tanindrazana, Fandrosoana" (მალაგ.) "Amour, patrie, progrès" (ფრან.) "ჸოროფა, ოდაბადე, პროგრესი" |
||||||
| ჰიმნი: Ry Tanindrazanay malala ô! |
||||||
.svg) |
||||||
| ნანანოღა (დო უკაბეტაში ნოღა) | ანტანანარივუ / | |||||
| ოფიციალური ნინა(ეფი) | მალაგასიური ფრანგული |
|||||
| რელიგია |
|
|||||
| თარობა | უნიტარული, გვერდო-საპრეზიდენტო რესპუბლიკა ოურდუმე ხუნტაშ გამაგალაშ გიმე[1] | |||||
| - | პრეზიდენტი | მაიკლ რანდრიანირინა[2] | ||||
| - | პრემიერ-მინისტრი | რუფინ ზაფისამბო[2] | ||||
| ფართობი | ||||||
| - | გვალო | 587,041 კმ2 (47-ა) | ||||
| - | წყარი (%) | 0.009 | ||||
| მახორობა | ||||||
| - | 2023 ფასებათ | 28,812,195 (52-ა) | ||||
| - | მეჭედალა | 47.7 ად/კმ2 | ||||
| ედპ (ჸუპ) | 2023 ფასებათ | |||||
| - | გვალო | $56.754 მილიარდი (117-ა) | ||||
| - | ართ მახორუშე | $1,906 (182-ა) | ||||
| აგი (2021) | 0.501 (დაბალი) (143-ა) | |||||
| ვალუტა | არიარი (MGA) |
|||||
| ბორჯიშ ორტყაფუ | UTC+3 | |||||
| ქიანაშ კოდი | MDG | |||||
| Internet TLD | .mg | |||||
| ოტელეფონე კოდი | +261 | |||||
 |
||||||
მადაგასკარი, ოფიციალურო მადაგასკარიშ რესპუბლიკა (მალაგ. Repoblikan'i Madagasikara, ფრანგ. République de Madagascar) დო დუდმაართაშე რჩქინელი, მუჭოთ მალაგასიშ რესპუბლიკა — კოკ სახენწჷფო ინდოეთიშ ოკიანეშ ბჟადალ ნორთის, ობჟათე-ბჟადალ აფრიკაშ წყარპიჯწკჷმა, ნამუშეთ გიშართილ რე მოზამბიკიშ საროტით. ქიანა იკენს კოკ მადაგასკარს დო ანდა მორჩილ პერიფერიულ კოკის, მოსოფელს რე ფართობიშ მეჯინათ მაანთხა უკაბეტაშ კოკი, მაჟირა უკაბეტაშ კოკ სახენწჷფო დო 44-ა უკაბეტაშ სახენწჷფო. ფართობი — 587 041 კმ², მახორობა — 28,812,195 ადამიერი (2023)[3]. ნანანოღა დო უკაბეტაშ ნოღა — ანტანანარივუ.
სუპერკონტინენტი გონდვანაშ ისტორიაშახიან აკოცჷმაშ უკული, მადაგასკარქ დეთხჷ აფრიკას ორდოიან იურულ პერიოდის, დოხოლაფირო 180 მილიონ წანაშ კინოხ, თაშნეშე დეთხჷ ინდოეთიშ სუბკონტინენტის დოხოლაფირო 90 მილიონ წანაშ კინოხ,[4] თეშნერო აბანობურ ჩანარეფს დო ჩხოლარეფს ელაზჷმაფათ იზოლირაფილო წუმოძინაშ შილებუამობაქ ქემიაჩეს; ომანგეთ, მადაგასკარ რე ბიოანდაფერუანობაშ ჩხე ჭურჭული დო მოსოფელიშ 17 ქიანაშე ართ-ართ მეგაბიოანდაფერუანობათ, სოდე ტყარ ორთაშ 90%-შე უმოს ენდემურ რე. კოკის სუბტროპიკულ ვარ-და ტროპიკულ ზუღაშურ კლიმატ რე. მადაგასკარს პირველო დიხორეს ავსტრონეზიალ კათეფქ ჩქ. წე. პირველ ვითოშწანურაშ ოშქაშე წანეფს ვარ-და უწოხოლაშე,[5] ნამუეფქჷთ ორჩანიეთ მორთეს კანოეთ თეხანურ ინდონეზიაშე.[6][7][8] დოხოლაფირო IX ოშწანურას, თინეფს ქაკათეს ბანტუშ კათაქ, ნამუეფქჷთ გეგნონჩურეს მოზამბიკიშ საროტ ბჟაეიოლ აფრიკაშე.[9] შხვა კათეფიშ ბუნა ბორჯიშე ბორჯიშა იხორუდჷ მადაგასკარს დო თინეფშე ირს შანულამ თია მიშმუღუდჷ მალაგასიურ კულტურულ რინაშა. ომანგეთ, მალაგასიურ ეთნიოკურ ბუნას შხირა რთჷნა 18 დო უმოს გიმენბუნათ, ნამუეფშე უკაბეტაში რე ცენტრალური ლაკადაშ მახორუ კათა — მერინა.
მა-18 ოშწანურაშ დალიაშახ მადაგასკარიშ კოკის მოთირე სოციალურ-პოლიტიკურ აკოწეწილ ალიანსეფი გამაგენდეს. მა-19 ოშწანუარშ დაჭყაფუშე კოკიშ უმენტაშ ნორთ აკოკათელჷ რდჷ დო მერინა დიდგვარამეფიშით მადაგასკარს ომაფეთ იგამაგებუდჷ. 1897 წანას, მონარქიაქ საფრანგეთიშ ანექსიათ გეთჷ, ნამუშეთ მადაგასკარქ 1960 წანას ზოხორინალა მიპალჷ. თიშ უკულ ქვეყანაქ ოთხ თარ კონსტიტუციურ პერიოდ მუკორთჷ, ნამუეფშათ რესპუბლიკეფ უჯოხოდეს დო 1992 წანაშე კონსტიტუციურ დემოკრატიათ იგამაგებუ. 2009 წანას, პოლიტიკურ კრიზისიშ დო ოურდუმე მინორტაშ უკული, მადაგასკარქ მაანთხა დო ასეიანი რესპუბლიკაშახ განწეხანიშ გაინმალ პერიოდ მუკორთჷ, ნამუშ კონსტიტუციურ გამაგალაქ 2014 წანაშ ღურთუთას აკინწყჷ. 2025 წანას მასობურ საპროტესტო აქციეფიშ სერიაქ ოურდუმე მინოთათ დო ობორჯე მთავრობაშ პრეზიდენტო მაიკლ რანდრიანირინაშ დორინაფათ გეთჷ.
რესურსეფი ინტერნეტის
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
- Country Profile
- Madagascar Archived 2012-08-29 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
- Key Development Forecasts for Madagascar
სქოლიო
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- ↑ AP. “United Nations condemns military takeover in Madagascar as coup leader to be quickly sworn in as President“, The Hindu, 2025-10-17. კითხირიშ თარიღი: 2025-10-17. (en-IN)
- ↑ 2.0 2.1 Lawal, Shola. “Who is in charge of Madagascar after President Rajoelina flees?“, Al Jazeera. კითხირიშ თარიღი: 16 October 2025.
- ↑ Madagascar. The World Factbook. Central Intelligence Agency (April 11, 2023). კითხირიშ თარიღი: 16 January 2023. (Archived 2023 edition)
- ↑ (2003-07-01) „India-Madagascar Separation: Breakup Along a Pre-existing Mobile Belt and Chipping of the Craton“. Gondwana Research 6 (3): ხს. 467–485. DOI:10.1016/S1342-937X(05)70999-0.
- ↑ Mitchell, Peter (2020-10-01). „Settling Madagascar: When Did People First Colonize the World's Largest Island?“ (en). The Journal of Island and Coastal Archaeology 15 (4): ხს. 576–595. DOI:10.1080/15564894.2019.1582567. ISSN 1556-4894.
- ↑ (2021) „Genetic evidence and historical theories of the Asian and African origins of the present Malagasy population“ (en). Human Molecular Genetics 30 (R1): ხს. R72–R78. DOI:10.1093/hmg/ddab018. PMID 33481023.
- ↑ Mohr, Charles. “In French-Tinied Madagascar, African and Asian Cultures Meet“, The New York Times, 1 February 1971. კითხირიშ თარიღი: 17 April 2023.
- ↑ "MADAGASCAR: Aepyornis Island".
- ↑ (21 January 2014) „Genome-wide evidence of Austronesian–Bantu admixture and cultural reversion in a hunter-gatherer group of Madagascar“ (en). Proceedings of the National Academy of Sciences 111 (3): ხს. 936–941. DOI:10.1073/pnas.1321860111. ISSN 0027-8424. PMID 24395773.
|
ათე სტატია მერკე რე. თქვა შეგილებუნა ქიმეხვარათ ვიკიპედიას დო გაგშათინათ დო გახვეიანათინ. |
| |||||||||||