ჩეხეთი
| ჩეხეთიშ რესპუბლიკა | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| ჰიმნი: Kde domov můj (ჩეხური) "სოდე ჩქიმი ჸუდე რენ" |
||||||
 |
||||||
| ნანანოღა (დო უკაბეტაში ნოღა) | პრაღა / | |||||
| ოფიციალური ნინა(ეფი) | ჩეხური[1] | |||||
| რელიგია |
|
|||||
| თარობა | უნიტარული საპარლამენტო რესპუბლიკა | |||||
| - | პრეზიდენტი | პეტრ პაველი | ||||
| - | პრემიერ-მინისტრი | პეტრ ფიალა | ||||
| ფართობი | ||||||
| - | გვალო | 78,871 კმ2 (115-ა) | ||||
| - | წყარი (%) | 2.16 (2022) | ||||
| მახორობა | ||||||
| - | 2024 ფასებათ |  10,900,555[2] (85-ა) |
||||
| - | მეჭედალა | 133 ად/კმ2 (91-ა) | ||||
| ედპ (ჸუპ) | 2024 ფასებათ | |||||
| - | გვალო | $619.881 მილიარდი[3] (46-ა) |
||||
| - | ართ მახორუშე | $56,686[3] (38-ო) |
||||
| აგი (2022) | 0.895 (32-ა) | |||||
| ვალუტა | კრონა (CZK) |
|||||
| ბორჯიშ ორტყაფუ | CET +1 | |||||
| - | ზარხულიშ (DST) | +2 (UTC) | ||||
| ქიანაშ კოდი | CZ | |||||
| Internet TLD | .cz[კომ. 1] | |||||
| ოტელეფონე კოდი | +420 | |||||
ჩეხეთიშ რესპუბლიკა,[კომ. 2][5] თაშნეშე ჩინებული რე მუჭოთ ჩეხეთი[კომ. 3][6] დო ისტორიულო ჩინებული მუჭოთ ბოჰემია,[7] — ზუღაშ კარშა გიშალიშ უღვენი სახენწჷფო ცენტრალურ ევროპას. ქიანას ობჟათეშე უხურგანს ავსტრია, ბჟადალშე — გერმანია, ოორუე-ბჟაეიოლშე — პოლონეთი დო ობჟათე-ბჟაეიოლშე — სლოვაკეთი.[8] ჩეხეთიშ რესპუბლიკას უღჷ გვალამი ლანდშაფტი, ნამუშ ფართობი რე 78 871 კმ2, უმენტაშო ზჷმიერი კონტინენტალური დო ოკიანური კლიმატით. ნანანოღა დო უკაბეტაში ნოღა რე პრაღა; შხვა კაბეტი ნოღა რე: ბრნო, ოსტრავა, პლზენი დო ლიბერეცი.
IX ოშწანურაშ დალიას დირსხჷ ბოჰემიაშ სათაროქ კაბეტი მორავიაშ აკოდგინალუას. 1002 წანას ოფიციალურო რდჷ აღიარაფილი საღორონთო რომიშ იმპერიაშ საიმპერიო ღვენათ, 1198 წანას გჷნირთუ ომაფეთ.[9][10] 1526 წანაშ მოჰაჩიშ ბურჯაფი უკული ჩეხეთიშ არძა ომაფე დიხაქ თაშ-თაში ჰაბსბურგეფიშ მონაქრიაშ აკოდგინალუაშა გენშართჷ. მეხოლაფირო ოში წანაში უკული, ბოჰემიას პროტესტანტული ებუძოლქ გჷმიჭანუ ეჩდოვითწანიანი ლჷმა. ჩე გვალაშ ბურჯაფიშ უკული, ჰაბსბურგეფქ გიმანგარუეს მუნეფიშ ხემანჭუაფა. 1806 წანას, საღორონთო რომიშ აკოცჷმაშე, ჩეხეთიშ ომაფე დიხეფქ ავსტრიაშ იმპერიაშ ნორთო გჷნირთეს.
XIX ოშწანურას ჩეხურ დიხეფს მოხვადჷ შანულამი ინდუსტრიალიზაციაქ. პირველი მოსოფელიშ ლჷმაშ უკული აკოცჷიუ ავსტრია-უნგრეთიქ, 1918 წანას რეგიონიშ უმენტაში ნორთიქ ჩეხოსლოვაკიაშ პირველი რესპუბლიკაშ აკოდგინალუაშა გენშართჷ.[11] ჩეხოსლოვაკია ცენტრალური დო ბჟაეიოლი ევროპაშ აკა ქიანა რდჷ, ნამუთ საპარლამენტო დემოკრატიათ სქიდუდჷ ლჷმეფოშქაშე პერიოდის.[12] 1938 წანას მიუნხენიშ აპიჯალათ, ნაცისტური გერმანიაქ სისტემური კონტროლშა გეჭოფჷ ჩეხური დიხეფი. 1945 წანას ჩეხოსლოვაკეთიქ აკიდგინჷ დო სუმი წანაშ უკული, 1948 წანაშ სახენწჷფო მინორთათ, კომუნისტური სოციალისტური კარეშ სახენწჷფოთ გჷნირთუ. თარობაშ დო ეკონომიკაშ ლიბერალიზაციაშ ცადებეფქ 1968 წანაშ პრაღაშ აფუნიშ მალობაშის ქინირაბადჷ სხუნუეფიშ ქიანაშა მინობურსაფით. 1989 წანაშ გერგობათუთას, ხავერდამი რევოლუციათ ქიანას გეთჷ კომუნისტური გამაგალაქ დო აკიდგინჷ დემოკრატიაქ. 1992 წანაშ 31 ქირსეთუთას, ჩეხოსლოვაკიაქ თინჩალო აკოცჷიუ, თიში აკმადგინალი ნორთეფს გიჭყჷ ჟირი ზოხორინელი სახენწჷფოქ — ჩეხეთიშ რესპუბლიკა დო სლოვაკეთი.
ჩეხეთიშ რესპუბლიკა რე უნიტარული საპარლამენტო წუმოძინელი ქიანა, წუმოძინელი მაღალმიშნაველამი სოციალური საბაზარო ეკონომიკათ. თინა რე ჯგირობური სახენწჷფო ევროპული სოციალური მოდელით, უნივერსალური ჭყანთხილუათ დო უფასე საუნივერსიტეტო გონათუათ. ადამიერიშ გოვითარაფაშ ინდექსის 32-ა აბანს იკენს. ჩეხეთიშ რესპუბლიკა გეჸვენჯი ორგანიზაციეფიშ მაკათური რე: გოერო, ნატო, ევროპაშ რსხუ, ეკონომიკური წოროხანდაშ დო წუმოძინაშ ორგანიზაცია, ეუწო, ევროპაშ სხუნუ დო ვიშეგრადიშ ბუნა.
ჯოხოდვალა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- ოფიციალური: ჩეხეთიშ რესპუბლიკა.
- ოდაბადური: Čechy; Česká republika.
- ეტიმოლოგია მოურს ჯინჯი მახორუეფიშ ეთნონიმშე. ლათინური ჯოხო Bohemia დო გერმანულო Böhmen-ქ გიადუ კულტური ტომეფიშ ბოიაშ მეჯინათ, ნამუეფით თაქ ჯვ. წ. II ოშწანურაშე ოხორანდეს.
გეოგრაფია
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]ქიანა იდვალუაფუ ცენტრალურ ევროპას. ომძღჷ ქიანეფი: პოლონეთი, სლოვაკეთი, ავსტრია, გერმანია. ფართობი რე 78.866 კვ.კმ.
სახენწჷფო
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- სახენწჷფო სისტემა: დემოკრატიული რესპუბლიკა.
- სახენწჷფოშ მადუდე: პრეზიდენტი ვაცლავ კლაუსი Vaclav KLAUS (2003).
- თარობაშ მადუდე: პრემიერ-მინისტრი.
- კანონიშდუმადვალუ ორგანო: ჟირპალატამი პარლამენტი (81+200 მაკათური).
- ადმინისტრაციული დორთუალა: 13 აკანი (kraj) დო ნანანოღა (hlavni mesto).
დემოგრაფია
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- მახორობა: 10,506,813 (2009), თენეფშე 98% ჩეხეფი, 13% მორავიარეფი, 3,5% სლოვაკეფი.
- ოფიციალური ნინა: ჩეხური.
- რელიგია - კათოლიციზმი.
- ნანანოღა - პრაღა (1.170 ვითოში).
- ნოღეფი: ბრნო (376), ოსტრავა (318), პლზენი (165), ოლომოუცი (103), ლიბერეცი (100) .
ისტორია
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]1993 წანას რინელი ჩეხოსლოვაკიაშ რესპუბლიკაქ ხავერდოვანი რევოლუციაშ შარათ შვიდობიანო გირთჷ ჟირ დუდიშულ სახენწჷფოთ - ჩეხეთიშ რესპუბლიკათ დო სლოვაკეთიშ რესპუბლიკათ. 2003 წანაშახ ქიანაშ პრეზიდენტი რდჷ რინელი დისიდენტი დო დრამატურგი - ვაცლავ ჰაველი. 1999 წანას ქიანაქ ნატოშა მიშელჷ, 2004 წანას - ევროკავშირშა.
მონძეობა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- პრაღა - ისტორიული ცენტრი (XIII — XVII ოშწ.), კარლიშ ხინჯი (XIV ოშწ.), პრაღაშ დოხორე (XV ოშწ.), წმ. ვიტიშ ოხვამე (XIV ოშწ.), რატუშა XIV ოშწ.;
- ბრნო - წმ. პეტრეშ დო პავლეშ ოხვამე (XV ოშწ.), რატუშა (XVI ოშწ.);
- პლზენი - წმ. ბართლომეშ ოხვამე (XIII ოშწ.), რატუშა (XVI ოშწ.);
- ჩესკი კრუმლოვი - ისტორიული ცენტრი;
- კუტნა ჰორა - შქა ოშწანურეფიშ ვარჩხილიშ ნოღა;
- ტელჩი - ჯვეში ნოღა.
ჩინებული ჩეხეფი
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- პოლიტიკოსეფი - გუსტავ ჰუსაკი, ვაცლავ ჰაველი;
- ჭარუეფი - კარელ ჩაპეკი, იაროსლავ ჰაშეკი;
- კომპოზიტორეფი - ანტონინ დვორჟაკი, ბედრჟიხ სმეტანა;
- რეჟისორი - მილოშ ფორმანი;
სპორტსმენეფი: ემილ ზატოპეკი (ძალეოსანობა), ვერა ჩასლავსკა (ტანვარჯიში), ვერა მენჩიკი (ჭადრაკი), ივან ლენდლი, მარტინა ნავრატილოვა, იანა ნოვოტნა, მარტინა ჰინგისი (არძა ჩოგბურთი); იარომირ იაგრი (ჰოკეი).
რესურსეფი ინტერნეტის
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- Czech Republic Archived 2014-09-14 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine. .
- Governmental website.
- Presidential website.
- Portal of the Public Administration.
- Chamber of Deputies Archived 2007-10-20 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine. .
- Senate Archived 2006-06-19 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine. .
- The Prague Post.
- CzechNews.
- Czech News Agency News.
- Prague Daily Monitor.
- Radio Prague.
- Czech Statistical Office Archived 2011-01-29 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine. .
- Czech Tourism Official travel site of the Czech Republic.
კომენტარეფი
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- ↑ თაშნეშე დომენი .eu გჷმირინაუფუ ევროპაშ რსხუშ შხვა მაკათური სახენწჷფოეფწკჷმა ართო.
- ↑
i/tʃɛk/ CHEK;[4] Česká republika cs.
- ↑ i/ˈtʃɛkiə/ CHEK-ee-ə; Česko cs.
სქოლიო
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- ↑ Czech language. Czech Republic – Official website. Ministry of Foreign Affairs of the Czech Republic. კითხირიშ თარიღი: 14 November 2011.
- ↑ Population of cohesion regions, regions and districts of the Czech Republic, 1 January 2024. Czech Statistical Office (17 May 2024).
- ↑ 3.0 3.1 World Economic Outlook Database, October 2024 Edition. (Czechia). International Monetary Fund (22 October 2024). კითხირიშ თარიღი: 9 November 2024.
- ↑ Oxford English Dictionary. კითხირიშ თარიღი: 13 September 2014.
- ↑ Publications Office — Interinstitutional style guide — 7.1. Countries — 7.1.1. Designations and abbreviations to use. Publications Office. კითხირიშ თარიღი: 8 October 2024.
- ↑ the Czech Republic. The United Nations Terminology Database. კითხირიშ თარიღი: 28 November 2023.
- ↑ From Bohemia to Czechia (12 July 2016). კითხირიშ თარიღი: 1 June 2021.
- ↑ Information about the Czech Republic. კითხირიშ თარიღი: 25 March 2016.
- ↑ The Path of Czech Constitutionality (cs, en). 1st edition pp. 10–11. Úřad Vlády České Republiky (The Office of the Government of the Czech Republic) (2010). კითხირიშ თარიღი: 31 October 2012.
- ↑ Čumlivski, Denko (2012). 800 let Zlaté buly sicilské (cs). National Archives of the Czech Republic (Národní Archiv České Republiky). კითხირიშ თარიღი: 31 October 2012.
- ↑ (2013) Encyclopedia of the Cold War. Routledge, ხს. 76. ISBN 978-1135923112.
- ↑ Timothy Garton Ash The Uses of Adversity Granta Books, 1991 ISBN 0-14-014038-7 p. 60
| |||||||||||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
| ||||||||||||||
