ყირგიზეთი

ვიკიპედია-შე
ნავიგაციაზე გადასვლა ძიებაზე გადასვლა
ყირგიზეთიშ რესპუბლიკა
Кыргыз Республикасы
Кыргызская Республика
ყირგიზეთი
ყირგიზეთიშ
ჰიმნი: ყირგიზეთიშ რესპუბლიკაშ ერუანული ჰიმნი
(ყირგ. - კირგიზ რესპუბლიკასნ მამლექეტიკ გიმნი)
National_Anthem_of_Kyrgyzstan.ogg
ნანანოღაბიშკეკი

42°52′ ოორ. გ. 74°36′ ელ. გ. / 

უდიდაში ნოღა ბიშკეკი, ოში, ჯალალ-აბადი, კარაკოლი
ოფიციალური ნინა(ეფი) ყირგიზული, რუსული
რელიგია ისლამი
თარობა რესპუბლიკა
 -  პრეზიდენტი სადირ ჟაპაროვი (ს/მ)
 -  პრ.-მინისტრი სადირ ჟაპაროვი
ფართობი
 -  გვალო 199,900 კმ2 (86-ა)
 -  წყარი (%) 3.6
მახორობა
 -  2005 ფასებათ 5,264,000 (111-ა)
 -   census 4,896,100 
 -  მეჭედალა 6 ად ად/კმ2 (176-ა)
ედპ (ჸუპ) 2005 ფასებათ
 -  გვალო $10.764 მილიარდი (134-ა)
 -  ართ მახორუშე $2,150 (140-ა)
აგი (2007) 0.696 (ოშქაშე) (116-ა)
ვალუტა ყირგიზული სომი (KGS)
ბორჯიშ ორტყაფუ (UTC +6სთ.)
ქიანაშ კოდი KGZ
Internet TLD .kg
ოტელეფონე კოდი +996

ყირგიზეთი (ოფიციალურო ყირგიზეთიშ რესპუბლიკა, (ყირგ. - Кыргызстан, (qyrgyz'stan))[1]) — ევრაზიაშ ცენტრის მადვალუ სახენწჷფო, ედომუშამო ორხველჷ აზიას. იდვალუაფუ ტიან-შანიშ ბჟადალი დო ცენტრალური ნორთეფიშ დო პამირიშ ოორუე ნორთეფს შქას. სახენწჷფოშ პრეზიდენტი — სადირ ჟაპაროვი (ს/მ).

ჯოხოდვალა[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

  • ოფიციალური: ყირგიზეთიშ რესპუბლიკა.
  • ერუანული: Кыргызстан; Kyrgyz Respublikasy.

გეოგრაფია[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

ყირგიზეთიშ რესპუბლიკა

ქიანა ცენტრალურ აზიას. მახურგე ქიანეფიე - ჩინეთი, ტაჯიკეთი, უზბეკეთი დო ყაზახეთი. ფართობი - 198.500 კვ.კმ. ორთა - ქიანაშ ტერიტორიაშ 90% ზუღაშ დონეშე 1500 მეტრაშ სიმაღალას იდვალუაფუ. უდიდაში ტობა - ისიკ-ყული. ქიანაშ უდიდაში კონკა რე გომორძგუაშ პიკი - 7439 მ.

სახენწჷფო[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

  • სახენწჷფო სისტემა - რესპუბლიკა.
  • სახენწჷფოშ მადუდე - პრეზიდენტი. 2005 წანაშე ყურმანბეკ ბაკიევი.
  • კანონდუმადვალუ ორგანო - ჟირპალატიამი პარლამენტი (ჟოგორკუ კენეში - 70 მაკათური, კანონდუმადვალუ ასამბლეა - 35 მაკათური).

ტერიტორიული მონწყუალა[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

ყირგიზეთი ადმინისტრაციულო ირთუ 7 აკანო (oblasty) დო 2 ნოღათ (shaar), თენეფიე:

  1. ნოღა ბიშკეკი
  2. ნოღა ოში
  3. ბატკენიშ აკანი
  4. ოშიშ აკანი
  5. ჩუიშ აკანი (ცენტრი - ბიშკეკი)
  6. ჯალალაბადიშ აკანი
  7. ნარინიშ აკანი
  8. ტალასიშ აკანი
  9. ისიკ-ყულიშ აკანი (ცენტრი - კარაკოლი)

ადმინისტრაციული დორთუალა[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

Searchtool-80%.png თარი სტატია : ყირგიზეთიშ ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული დორთუალა.

ადმინისტრაციულ-ტერიტორიულ ართულეფო იკოროცხუ ნოღეფი, რაიონეფი, თაშჷნეშე айылные аймаки (აილნიე აიმაკი) (ტერიტორიული გუმნაქიმჷნა, ნამუთ აკმოდირთუ ართი ვარდა მუსხირენ ოფუტეშე)[2]. ყირგიზეთიშ აკოდგინალუაშა მიშმურს:

  • 498 მუნიციპალური გუმნაქიმჷნა, თაურჷშე:
    • 2 ონოღე აკანი,
    • 7 ობლასტი,
    • 40 მუნიციპალური რაიონი,
    • 28 ონოღე,
    • 423 ოფუტე აკანი (айыл өкмөтү).
№ შილა აკანი ადმინისტრაციული
ცენტრი 		ფართობი,
კმ2 		მახორობა,
ადმ.
1 ჩუიშ აკანი ნ. ბიშკეკი 20 200 814 900
2 ისიკ-ყულიშ აკანი ნ. კარაკოლი 43 100 444 500
3 ტალასიშ აკანი ნ. ტალასი 11 400 231 800
4 ნარინიშ აკანი ნ. ნარინი 45 200 262 100
5 ჯალალ-აბადიშ აკანი ნ. ჯალალ-აბადი 33 700 1 036 700
6 ოშიშ აკანი ნ. ოში 29 200 1 130 900
7 ბატკენიშ აკანი ნ. ბატკენი 16 995 441 100

დემოგრაფია[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

ეკონომიკა[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

მიუკუჯინალო დონორეფიშ, მაართა რანწკის ოერეფშქაშე სავალუტო ფონდიშ, დიდი მოხვარაში, ზოხორინალაშ უკული ყირგიზეთი ეკონომიკურ სიძნელეეფს გინმიცადენს. თარი ორთაშური რესურსეფი - ჰიდროენერგია, ორქო დო დიხაშ იშვიათი ლითონეფბიშ შანულამი ოზირეეფი, ქუანოშქერიშ, ნავთობიშ დო ორთაშური აირიშ ექსპლუატაცია კინე მუშ მოხვარებაშო; ვარჩხილიშწყარი, ბისმუტი, ტყვია, თუთია. საექსპორტო პროდუქცია - ოჭკომალი პროდუქტეფი, მანქანაეკოგაფაშ პროდუქცია, შალი, ლითონეფი. ერუანული ვალუტა - სომი (KGS);

უახალაში ისტორია[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

იანაშ ტერიტორია 1855 წანაშე რუსეთიშ იმპერიაშ აკოდგინალუას რდჷ. 1924 წანაშ აკიქიმინჷ ყარა-ყირგიზეთიშ ავტონომიური აკანქ, 1926 წანას - ყირგიზეთიშ ასსრ. 1936 წანას - აკიქიმინჷ ყირგიზეთიშ სსრ. ზოხორინალ გიმაცხადჷ 1991 წანას. 2005 წანაშ მელახის, საპარლამენტო გიშაგორუეფიშ უკული გოვითარაფილ დრამატულ მოლინეფქ გათუ ასკარ აკაევიშ 15 წანამი მართუობა.

სახენწჷფო დღახუეფი[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

Searchtool-80%.png თარი სტატია : ყირგიზეთიშ დღახუეფი.

წყუ[3]:

თარიღი ჯოხოდვალა მარგალურო ჯოხოდვალა ყირგიზულო ხვილაფეფი
1 ღურთუთა ახალი წანა Жаңы жыл ~
7 ღურთუთა ქირსე Иса пайгамбардын туулган күнү რუსეთიშ მართლმადიდებლური ოხვამეშ კალენდარიშ მეჯინათ
23 ფურთუთა ნანადიხაშ მათხილეშ დღა Ата-Журтту коргоочунун күнү ~
8 მელახი ოსურეფიშ ოერეფშქაშე დღა Эл аралык аялдар күнү ~
21 მელახი ნოორუზი Нооруз აფუნიშ ბუნიობაშ დღა
1 მესი მაართამაისობა 1-май күнү ~
5 მესი კონსტიტუციაშ დღა Конституция күнү ~
9 მესი გომორძგუაშ დღა Жеңиш күнү ~
31 მარაშინათუთა ზოხორინალაშ დღა Эгемендүүлүк күнү ~
7 ნოემბერი დიდი ოქტომბერიშ სოციალისტური რევოლუციაშ დღა Улуу Октябрь Социалисттик революциясынын күнү

კულტურა[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

  • არქიტექტურა: მანასიშ მავზოლეუმი (XIV ო,), ჯიხა „ბურანა“ (XI ო.), მავზოლეუმი უზგენეს (XII ო.), შაჰ-ფაზილიშ მავზოლეუმი (XII ო).
  • ტურიზმი: ყირგიზეთიშ უთარაში ღირსოშინე რე ისიკ-ყულიშ ტობა, ნამუშ ელმოლს ტურისტული ბაზეფი დო მასვანჯაფალი ჸუდეეფიე დვალირი.

რესურსეფი ინტერნეტის[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

  1. ↑ 6 февраля 2014 года президент Кыргызстана ალმაზბეკ ატამბაევი высказал мнение, что по аналогии с Монголией, в названии которой отсутствует окончание «стан», возможно, существует необходимость рассмотреть со временем вопрос перехода на название Кыргыз эл — «Земля кыргызов», чтобы устранить параллели со странами Средней Азии, и тем самым повысить интерес иностранцев к стране
  2. ↑ cite web|url=http://lenta.ru/news/2013/10/03/kyrgyz/%7Ctitle=Парламент Киргизии проголосовал за упразднение областей|author=|date=03.10.2013|work=|publisher=Lenta.ru|accessdate=2013-10-04|lang=ru}}
  3. ↑ ყირგიზეთიშ რესპუბლიკაშ ოხანდე კოდექსიშ 113 ბჷრგილი
გორილი რე "https://xmf.wikipedia.org/w/index.php?title=ყირგიზეთი&oldid=162881"-შე